Column I Sympathie voor asielzoekers en empathie voor tegenstanders

Gevoelig issue

De komst van vluchtelingen naar Europa en Nederland wordt het gevoeligste maatschappelijke issue van het komende decennium. De oplossing hiervoor is niet louter beleidsmatig, maar is te vinden daar waar sympathie voor vluchtelingen en empathie voor mensen tegen vluchtelingenopvang elkaar ontmoeten.

De on-Hollandse geweldincidenten, de alarmerende open brief van alle Tweede Kamerfracties gezamenlijk om te ‘stoppen met bedreiging en intimidatie’ en zelfs de Koning die het volk oproept tot kalmte, illustreren de ernst van de vluchtelingencrisis. Deze kwestie lijkt onze samenleving te ontwrichten. Wie dat niet beseft is naïef.

Gemoederen kalmeren

In een democratie zorgen woorden voor draagvlak. Maar door de berichtgeving in de media groeit het wantrouwen onder mensen, waardoor hun gevoel van onbehagen ook toeneemt. De media berichten  over de fluctuaties in het aantal asielzoekers per dag, brengen ons de sensaties rond de politieke barometers en publiceren de achtergronden van vuurwerkbommen richting asielzoekers en kogelbrieven richting politici. Toch scheppen deze woorden en beeldspraken onvoldoende draagvlak voor het beleid. Zelfs het sobere politieke beleid van de regering, de sociale media-oproep #kominverzet van de populistische PVV of het Groene realisme ‘wen er maar aan’ van de andere oppositiegroepen weten de gemoederen onvoldoende te kalmeren.

Tussen alle stille sympathie is de antipathie tegen de komst van meer asielzoekers beduidend luidruchtiger. Ja, Nederland is veranderd.

Bittere conclusie

Ik snap waar het heersende gevoel van onbehagen bij veel mensen vandaan komt. Ons beeld van  het Midden-Oosten is er een van  sektarische oorlogen. De vluchtelingen van vandaag worden in de media geassocieerd met geweld, terreur en ellende. Dat wil je niet binnenhalen, zeggen veel mensen.

Wat de politiek zegt en de media uitzenden lijken de ongeruste burgers niet gerust te stellen. Het feit dat de politiek open brieven schrijft aan het volk en zelfs de Koning der Nederlanden - waarschijnlijk op initiatief van het kabinet - zijn zorgen uit over het polariserende debat, demonstreert de impasse waarin zij en dus ook onze samenleving zich in bevindt. Nee, over dit onderwerp creëren louter woorden geen draagvlak om deze crisis op te lossen. De bittere conclusie is dat er geen duurzame bonafide oplossing op korte termijn in zicht is. En dat is politiek moeilijk te verkopen.

Gezamenlijke betrokkenheid

Het antwoord ligt in de scheidslijn waar sympathie voor de asielzoekers en empathie voor de angsten en zorgen van een deel van de bevolking elkaar ontmoeten.

Dit probleem vraagt om een gezamenlijke betrokkenheid van ons allemaal. De autochtonen, de allochtonen, de kennis- en arbeidsmigranten. Maar vooral de inzet van de Nederlandse vluchtelingen als ik, die Nederland begrijpen en als geen ander zich kunnen identificeren met de asielzoekers. Die met hun actieve betrokkenheid met woorden en daden de delicate snijlijn tussen sympathie met asielzoekers en empathie met tegenstanders van de asielopvang weten te dichten. Het is onze morele verplichting en maatschappelijk verantwoordelijkheid als burgers van Nederland.

Een 14-jarige asielzoeker

Deze overtuiging is de aanleiding van de tweewekelijkse columnreeks die ik hier ga schrijven. Zij gaan niet over het gangbare beklaag en over medeleven, noch over de problemen en de oplossing. Maar over de beeldende scènes van het dagelijkse leven van een 14-jarige politiek vluchteling in een asielopvang in Drenthe. Ik ga ervaringen delen, beelden schetsen, het alledaagse beschrijven van een van de periodes waarin het aantal asielzoekers hoger lag dan vandaag.  De angsten waren geringer. En de wereldproblemen minder complex dan nu.

Mijn hoop is dat een terugblik naar twintig jaar geleden een lichtstraal kan werpen op de toekomst. Een toekomst die wij met zijn allen moeten vormgeven in Nederland.

• Damon is als onderzoeker verbonden aan de Haagse Hogeschool en is te zien in de media als politiek commentator. Lees ook een interview met Damon, een ode aan 'zijn' vrijwilliger van VluchtelingenWerk