Reactie uitspraak Halbe Zijlstra
Beste Halbe Zijlstra,
VluchtelingenWerk is geschrokken van de vergelijking die u maakte tussen Nederlands grootste crimineel en asielzoekers die op straat leven. Wij menen dat u hierdoor bijdraagt aan negatieve sentimenten en onbegrip voor uitgeprocedeerde asielzoekers in onze samenleving. Dat is onder meer te zien op social media, waar choquerende reacties te lezen zijn over asielzoekers. U heeft hierbij als politicus een extra verantwoordelijkheid. Uitgeprocedeerden moeten luisteren naar de rechter: ze moeten vertrekken. Door hier te blijven ondermijnen ze democratisch gemaakte afspraken; zo begrijp ik de strekking van uw opmerking.
Niet één pot nat
Was het maar zo simpel. Echt, dat meen ik. Want ook wij vinden dat asielzoekers die geen bescherming nodig hebben in Nederland, terug zouden moeten keren naar hun land van herkomst.
Maar de groep 'uitgeprocedeerden' is geen 'één pot nat'. Helaas zou ik zeggen, want dan was het simpeler.
Mensen kunnen nog in procedure zijn
Mensen worden namelijk ook op straat gezet als ze nog in procedure zitten. Het asielverzoek is afgewezen door een IND-ambtenaar, maar de rechter oordeelt nog in een (hoger)beroepsprocedure. Of in een aanvraag op medische gronden. Die procedure moet je op straat afwachten. Of je wordt alvast uitgezet. Met soms rampzalige gevolgen. Bijvoorbeeld de Sri Lankaanse Tamil die na uitzetting op last van de Nederlandse overheid werd teruggeleid uit Sri Lanka omdat het toch te gevaarlijk was volgens onze hoogste bestuursrechter. Hij heeft dit letterlijk aan den lijve ondervonden.
Tóch recht op bescherming
Ook is het zo dat Nederland nogal eens wordt teruggefloten door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. In dat geval ben je in Nederland uitgeprocedeerd en moet je terug. Maar je spant een Europese procedure aan en leeft op straat totdat de uitkomst er is. En dan kan het zomaar zo zijn dat je tóch recht hebt op bescherming. Omdat Nederland in strijd handelde met Europese en internationale verdragen. En ten onrechte oordeelde dat terugkeer veilig is. In het beste geval ben je dan nog niet uitgezet.
Praktische hobbel bij terugkeer
Daar komt bovenop dat terugkeer praktisch nogal wat hobbels kent. Er zijn landen die erg moeilijk doen over terugname van hun eigen onderdanen. Of het lukt niet om de juiste documenten op tafel te toveren omdat het, ik noem maar een voorbeeld, na de grensoorlog tussen Eritrea en Ethiopië niet duidelijk is wat hun nationaliteit nou eigenlijk is. Gezien de complexiteit klinkt het mantra van de overheid: wie terug wíl, kán terug, erg hol. En voordat erkend is dat terugkeer niet kán, ben je soms jaren verder. En al die tijd leef je op straat.
Iedereen heeft een eigen verhaal
Natuurlijk, er zijn ook mensen die écht 'uitgeprocedeerd' zijn. Ook zij hebben allemaal een eigen verhaal. Er zijn mensen die probleemloos terugkeren. Zij accepteren dat hier geen toekomst voor ze is. Maar er zijn ook mensen die duizenden euro's aan schuld hebben bij hun familie. Zij zijn naar Europa gegaan in de hoop op een betere toekomst en komen bedrogen uit. Zij gaan niet terug, want ze schamen zich dood. Dan kun je halsstarrig blijven volhouden dat iemand terug moet, maar dat werkt niet. Zij hebben opvang en begeleiding nodig om 'de knop om te zetten' om vervolgens terug te kúnnen keren.
De praktijk is dus bijzonder weerbarstig. Uitgeprocedeerden zijn niet over één kam te scheren. Alleen al daarom is een vergelijking met een grote crimineel, op z'n minst, kwetsend en - dat is onze zorg - ondermijnend voor het draagvlak voor vluchtelingen in Nederland.