Soms lijkt echt alles anders voor Syrische gezinnen

Ali was donderdag één van de sprekers tijdens de bijeenkomst ‘Opvoeden en Opgroeien; Syrische cultuur en vluchtelinggezinnen in Nederland’. In die bijeenkomst - georganiseerd in samenwerking met de gemeente Lansingerland, in de raadszaal van het gemeentehuis - deelden we kennis. Uit welke context komen de Syrische gezinnen, hoe wordt er in hun thuisland opgevoed? En tegen welke uitdagingen lopen ouders en hun kinderen hier aan? Het doel: de expertise over het opgroeien/opvoeden binnen twee culturen bij vrijwilligers en beroepskrachten die met onze cliënten werken vergroten.
Gharib Ali schetste voor bijna 40 toehoorders (onder meer leerkrachten, jongerenwerkers, medewerkers van Centrum Jeugd en Gezin, welzijnsorganisaties en beleidsmedewerkers van de gemeente) een beeld van het land waar hij als protestzanger zijn leven niet meer veilig was. Er is geen ‘doorsnee Syriër’, de Syrische vluchtelingen hier zijn geen homogene groep. Er zijn van Arabieren tot Koerden, er zijn religieuze verschillen, je hebt de hoogopgeleiden uit de steden maar ook analfabete bedoeïenen.   

Leerplicht

Hij vertelde dat in Syrië het onderwijs altijd gratis was. Van de jongste jeugd tot en met de universiteit. ‘Maar als je 12 jaar bent, in een dorp woont en de middelbare school is veel te ver weg…’ Syrië kent ook leerplichtambtenaren. Dat werk ziet er wat anders uit dan hier. Als een 14-jarig behoorlijk ‘volgroeid meisje’ uit een dorp niet meer naar school komt, dan gaat zo’n ambtenaar op bezoek bij de familie. ‘Hij luistert naar het verhaal, eet een hapje mee en gaat dan naar huis. Er is leerplicht, maar hij heeft ook begrip voor de cultuur’, aldus Ali.

Ondanks de heterogeniteit van de groep zijn er wel dingen die volgens Ali voor alle Syriërs heel anders zijn. Zoals de directheid. Hij adviseerde de aanwezigen een tikje minder direct te zijn. ‘Begin over eten, drinken, het Syrische landschap of de muziek. Ook al heb je weinig tijd: Leid het gesprek een beetje in, win het vertrouwen. Desnoods in maar 30 seconden.’ Ook een groot verschil met Nederland is, zo stelde Ali, dat Syriërs veel minder individualistisch zijn ingesteld.

Flinke stappen

Shukri Said kwam in 2000 uit Somalië via Noorwegen naar Nederland. Ze is nu pedagoge en geeft opvoedondersteuning aan vluchtelingouders. Syriërs willen het beste voor hun kinderen, vertelde ze. En daarbij willen ze best flinke stappen zetten richting Nederlandse normen en waarden. ‘Ze schuiven op van een autoritaire opvoeding, met soms fysieke straffen, naar een meer democratische. Dat doen ze veel beter dan Somalische of Eritrese vrouwen. Van die groep haken er na een bijeenkomst vaak vrouwen af omdat ze de les te westers vonden. Die trekken zich terug. Syriërs niet. Pas startte ik met een Syrische groep van acht, de tweede keer kwamen er 13 opdagen.’
Said geeft in het project @Home opvoedtrainingen namens VluchtelingenWerk Zuidwest-Nederland. Doelstelling van dat project is ook om de drempel naar lokale maatschappelijke organisaties en hulpverlening te verlagen. Probleem is, zo zegt Said, dat Syrische ouders niet gewend zijn aan ‘mee-opvoeders’ zoals CJG, JGZ, leerkrachten of jeugdbescherming. Ze zijn er zelfs bang voor. ‘Ze kennen nare filmpjes en verhalen van uithuisplaatsingen van kinderen, door de jeugdpolitie. Ja, zo noemen ze het: jeugdpolitie.’

Gefrusteerd

Als derde en laatste spreker vertelde Maartje Kersten over onder meer haar ervaringen als onderwijzeres op het azc in Katwijk. ‘Ouders hebben vaak niet zoveel vertrouwen in ons onderwijs. In Syrië moet je alles uit je hoofd leren. Stampen! Als ze dan horen hoe ze hier leren. En dan ook nog om de haverklap vakantie hebben...’
Ouders hebben hoge verwachtingen en raken gefrustreerd omdat hun kinderen door taalachterstand lage schooladviezen krijgen, omdat ze het systeem niet begrijpen en moeite hebben hulp te aanvaarden. Ze worstelen met hun autoriteit.
Kinderen raken gefrustreerd omdat ze met kleinere kinderen in de klas zitten en geen aansluiting vinden met leeftijdsgenoten. Ze raken geïsoleerd. Of zijn heel beïnvloedbaar. Daarnaast hebben ze hun trauma’s, van de oorlog en vlucht. Er ontstaan spanningen, conflicten. Kinderen gaan op latere leeftijd soms ineens weer bedplassen, krijgen depressies.

De tijd gunnen

Normen, waarden, gewoonten, cultuurverschillen. Er is zoveel anders. Soms lijkt echt alles anders. In de prachtige Raadszaal van Lansingerland werden problemen geschetst, ervaringen uitgewisseld. De tijd was veel te kort. Maar met een conclusie leek iedereen het eens: we kunnen de Syrische gezinnen helpen. Maar we moeten hen vooral ook de tijd gunnen.

Op dinsdag 26 juni vond inmidels ook een tweede bijeenkomst met het thema ‘Opvoeden en Opgroeien; Syrische cultuur en vluchtelinggezinnen in Nederland’ plaats. Zie hier het verslag van die avond (in Zoetermeer): Wat-doet-zeven-jaar-oorlog-met-gezinnen?