Het hoofd koel houden

Dagelijks reist hij naar Ter Apel waar hij met zijn collega teamleider Lies en de administratieve kracht Nesa een enthousiast team van zo’n 20 vrijwilligers en stagiairs door de coronaperikelen heen loodst. Tijdens de aanmeldprocedure, de Rust- en Voorbereidings Termijn, én de AA (Algemene Asielprocedure) incl. IND gehoren, verblijven asielzoekers in de POL-locatie. Ook mensen die met gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen (nareizigers) verblijven in POL Ter Apel.

VluchtelingenWerk geeft dagelijks voorlichting aan de asielzoekers over de (asiel)procedures,  rechtsbijstand en stand van zaken in de asielprocedure. Dit gebeurde zowel collectief als individueel. Voor een zorgvuldig verloop van de procedure is goede voorlichting aan de asielzoeker noodzakelijk zodat deze zich grondig kan voorbereiden. De mensen hebben eerst vaak geen idee wat hen te wachten staat.

Het individuele vluchtverhaal (VluchtVerhaalAnalyse) met de asielzoeker wordt doorgenomen en we bieden hulp bij het opvragen van ondersteunend bewijs.
Verder is VluchtelingenWerk vraagbaak voor alle bewoners m.b.t. de meest uiteenlopende zaken die met de asielprocedure te maken hebben.
Het gemotiveerde VWN POL team verzorgt  daarnaast de juridische procesbegeleiding.

Jan is een oud gediende bij VW en zet zich sinds 1997 in voor de vluchteling. Hij gaat vóór de vluchtelingen. Zelfs in zijn vakantie maakt hij graag tijd vrij voor dit telefonische interview. Intrinsieke arbeidsmotivatie bij VluchtelingenWerk? Dat spreekt voor zich. Hij gaat nooit met tegenzin naar zijn werk.

Wat was voor jou het corona-startmoment?

Vanaf 16 maart veranderde de werksituatie volledig in  Ter Apel. De intelligente lockdown was een feit. Samen met collega Lies besprak hij hoe we ‘dit’ gaan doen. VluchtelingenWerk POL Ter Apel is nooit gesloten geweest, aldus Jan. We blijven bereikbaar voor bewoners: dat is hét uitgangspunt.

Waar begonnen jullie mee?

Er worden geen voorlichtingen meer gegeven aan nieuwe bewoners, nareizigers en spoor 2 aanvragers. De instroom stagneert.  Via de deur en het raam wordt met handen en voeten gecommuniceerd met de bewoners. Voor hen is het lastig: in een ander land, waar jouw taal niet altijd wordt gesproken; van de een op de andere dag: kantoren gesloten.
Jan: Via whapp , mail en telefoon houden we contact met de vrijwilligers en stagiaires. Berichten over het werk in deze coronaperiode worden uitgewisseld.

Hoe ging het daarna?

Kwetsbare vrijwilligers vinden het lastig om nu op de werkvloer te komen. Een aantal vrijwilligers en stagiaires wil wel graag weer aan de slag. De coördinerende rol is Jan op het lijf geschreven. Medewerkers worden ingeroosterd en processen komen weer op gang.
Spatschermen bij de balie en de spreekkamers worden geïnstalleerd. Overige hygiënemaatregelen worden genomen zodat de balieruimte weer open kan. De POL krijgt te maken met een volle instroom.

De gestelde Taskforce door het ministerie om de achterstand in behandeling van lopende procedures in te lopen leidt tot verwarring en onbegrip bij de huidige bewoners. Nu de processen, begin mei, beperkt op gang komen, gaan nieuwe bewoners ‘op voorrang’ de asielprocedure in.
Matige informatievoorziening over Taskforce naar VW en het fragmentarische werken door de ketenpartners maakt het er voor de bewoners en VW in deze coronaperiode niet duidelijker op.

En nu?

De huidige bewoners die (te) lang in de procedures lopen en lange wachttijden van de IND moeten accepteren; gaan in protest. Er ontstaat onrust naast de coronaperikelen in Ter Apel. Het wordt steeds drukker aan de balie. De IND is de uitvoeringsorganisatie die alle RIVM maatregelen strikt toepast. Telehoren wordt ingezet maar duurt erg lang. Doordat processen onduidelijk zijn krijgen we veel vragen over de processen; voornamelijk over hoe lang het nog gaat duren. Je ziet een verandering in nationaliteiten in de POL-instroom: Van voornamelijk Syriërs en Turken naar veel andere nationaliteiten zoals Gambianen en Nigerianen die een heel andere aanpak vergt.

Ook melden zich vele uitgeprocedeerde asielzoekers die vanuit den lande door wie dan ook naar Ter Apel zijn gestuurd. Van de IND ontvangen deze mensen een formulier waarmee een herhaalde asielaanvraag kan worden ingediend. Men wordt verwezen naar “een hulpverlener” voor ondersteuning bij het invullen van het papierwerk en het zoeken naar een advocaat. De mensen krijgen opvang en komen veelal bij VluchtelingenWerk op de POL terecht met hun verwachtingen. “we besteden veel tijd aan het uitleggen dat een herhaalde asielaanvraag begint met “nieuwe feiten en omstandigheden” die gedetailleerd omschreven en gedocumenteerd en vertaald moeten worden aangeleverd. Dat vergt een intensieve voorbereiding. Pas na deze voorbereiding, met ingevuld formulier èn ondersteuning van een advocaat moet de herhaalde asielaanvrager naar Ter Apel komen”, zo legt Jan uit. Veelal leidt het uitleggen van deze boodschap tot emoties aan de balie. Mensen zijn radeloos en de ontdekking dat ze een kansloze procedure in gerold zijn, maakt de wanhoop nog groter.

Centrale regie in de keten

Nieuwe inzichten heeft Jan zeker gekregen en daar heb je geen coronaperiode voor nodig.  De “Verbeterde“ asielprocedure is in 2010 geheel vernieuwd van start gegaan en was een gezamenlijk product van alle ketenpartners. Inmiddels verdwijnen er belangrijke meerwaardes van het Project invoering verbeterde asielprocedure, naar de achtergrond.  Dat is zonde.

Volgens Jan vind je de oplossing voor de matige informatievoorziening en het fragmentarische werken, door als Vluchtelingenwerk nog beter bij de processen betrokken te worden als sparringspartner. Wij weten goed wat er speelt en wat er nodig is voor een adequate procesbegeleiding die aansluit op die van de overige ketenpartners.

Centrale regie zou in de keten een oplossing zijn: één “regisseurs” functie die door alle ketenpartners wordt gedragen die organisatie overschrijdende beslissingen kan nemen zodat meer cohesie in de samenwerking tussen de ketenpatners ontstaat.

Bewoners mogen niet aan hun lot worden overgelaten

Bang voor een tweede corona-uitbraak is Jan niet. In het noorden ontspringen wij tot nu toe de dans en met inachtneming van een goede hygiëne, afstand bewaren en handhaving kom je al een heel eind. (red. inmiddels is Groningen als  ‘zorgelijke regio'  aangemerkt).

In zijn vrije tijd is Jan muzikant en schnabbelt bij met gitaar en zang op feesten en partijen. Ook dat ligt stil. Dan merk je als mens wat corona aan de andere kant ook kan betekenen.
Hoe het nu anders kan, met de kennis van nu? AVG staat eea in de weg. VluchtelingenWerk is intermedair tussen asielzoeker en instituties; ketenpartners. Tijdens corona moesten de bewoners zaken regelen via internet. Vanaf corona worden asielzoekers verwezen naar internet om zaken te regelen. Hoe doe je dat als je geen internet hebt en/of geen beschikking over een computer en de taal niet spreekt?
Bewoners mogen niet aan hun lot worden overgelaten. VW kan hierin een grote rol spelen.

Trots

Trots is Jan op zijn groep: medewerkers VluchtelingenWerk Ter Apel. Hoe we daar staan tijdens de hectiek in de coronaperiode: pet af voor onze vrijwilligers en stagiaires.
We hebben als teamleiders (Lies en Jan) naar eer en geweten gehandeld. En dat zouden we in een nieuwe coronaperiode ook weer doen. Betere communicatie vanuit ketenpartners naar elkaar en het hoofd koel houden is Jan’s advies.