Onderzoek noodopvang: de rek is eruit bij duizenden bewoners

VluchtelingenWerk onderzocht de leefomstandigheden in 22 van de 37 noodopvanglocaties. In totaal wonen nu 7.000 asielzoekers, waaronder 1.500 kinderen in deze tentenkampen, hallen, boten, kazernes en hotels. De grootschalige opvang in hallen en tenten baart het meeste zorgen. Een groot deel van de bewoners is gevlucht voor oorlog of vervolging uit landen als Syrië, Afghanistan, Jemen en Turkije. Bij de nieuwe zoektocht naar opvang voor Oekrainers wordt naar soortgelijke opvang gezocht. De verwachting is daarom dat het aantal grootschalige noodopvanglocaties sterk zal stijgen.

Door bezuinigingen en een personeelstekort bij de IND liep de wachttijd voor de asielprocedure sinds 2018 op tot jaren in plaats van weken. Asielzoekerscentra raakten vol met wachtende kansrijke asielzoekers. Na het wegwerken van de achterstanden ontstond een nieuwe wachtrij voor uitplaatsing naar een gemeente. Sinds september openen steeds meer noodopvanglocaties de deuren. Met name in de grootschalige hallen en tenten is nergens rust. Omdat er geen afgesloten kamers zijn is het er nooit stil. Bewoners bouwen een ernstig slaaptekort op. Vrouwen voelen zich er niet veilig. Bewoners kunnen in bijna alle locaties hun eigen eten niet bereiden. En krijgen meestal helemaal geen geld om eigen eten te kunnen kopen.

Opnieuw vertroebelt een capaciteitstekort bij de IND het perspectief voor veel wachtende asielzoekers. De wachttijd voor de procedure loopt opnieuw op. Het verstrekken van documenten waarmee asielzoekers onder meer toegang krijgen tot de arbeidsmarkt is maanden vertraagd. Sommige erkende vluchtelingen kunnen niet gehuisvest worden omdat ze nog geen nieuw verblijfsdocument hebben. Het gebrek aan concreet perspectief maakt de zware omstandigheden nog moeilijker te dragen voor veel bewoners.

In een brief aan staatssecretaris Van der Burg en gemeenten wijst VluchtelingenWerk op noodzakelijke verbeteringen. Met het huisvesten van vluchtelingen kunnen gemeenten de druk op de opvang verlichten. Er kan meer worden gedaan om asielzoekers bij familie te laten logeren. Met de ruimte die hiermee vrijkomt zouden allereerst 250 kinderen uit de grootschalige noodopvanglocaties in een gewoon AZC ondergebracht moeten worden - als het even kan voor de meivakantie. Ook roept VluchtelingenWerk op er alles in het werk te stellen het opnieuw oplopen van de wachttijden bij de IND een halt toe te roepen. 

• Lees ons onderzoek naar de leefomstandigheden in de noodopvanglocaties.