Onderzoek: Hotspots Griekenland en Italië falen

Geschrokken

Vorig jaar kwamen meer asielzoekers naar Griekenland en Italie dan het asielsysteem van deze landen aan kon. Daarom spraken Europese lidstaten af 160.000 asielzoekers uit deze landen over te nemen. Dit wordt gedaan vanuit Europese 'hotspots', centra waar de registratie en identificatie van asielzoekers plaatsvindt voor zij naar andere lidstaten worden overgebracht. Om meer inzicht te krijgen in deze processen zijn alle stappen die een asielzoeker van binnenkomst tot vertrek doorloopt onderzocht. "We verwachtten wel wat opstartproblemen, maar deze problemen zijn van een heel andere orde van grootte. We zijn geschrokken van hoe asielzoekers in Europese centra worden behandeld", zegt Jasper Kuipers, adjunct-directeur bij VluchtelingenWerk Nederland.

Repressief regime

Door grote druk om de hotspots snel te laten functioneren heerst een repressief regime waarbinnen fundamentele rechten van asielzoekers niet worden gerespecteerd. Het meest schokkende voorbeeld daarvan is dat het detineren van families met kinderen in Griekenland standaardprocedure is. De toegang tot de asielprocedure is door gebrekkige of niet aanwezige voorlichting voor veel asielzoekers onmogelijk. Naast de mensenrechtenschendingen concluderen de onderzoekers ook dat het 'hotspot-systeem' nu averechts werkt. In plaats van de druk op Griekenland en Italië te verlichten, is het aantal asielzoekers dat wacht op de behandeling van hun aanvraag alleen maar gestegen.

Aanbevelingen

“De enige manier om het complexe vluchtelingen- en migratievraagstuk aan te pakken is als Europese landen samen werken. Het instellen van deze hotspots is natuurlijk een vorm van samenwerken, maar de praktijk wijst uit dat dit aan alle kanten faalt”, stelt Kuipers. De vluchtelingenorganisaties doen een aantal concrete voorstellen om de situatie van asielzoekers in de hotspots te verbeteren, en de procedure effectiever te maken:

- Zorg voor een snelle en effectieve toegang tot de asielprocedure voor alle asielzoekers;
- Houdt de lengte van het verblijf in de hotspots minimaal;
- Duurt het verblijf toch langer dan enkele dagen, zorg dan voor betere voorzieningen;
- Zorg voor aparte opvang van kinderen die alleen zijn, met specifieke zorg voor deze groep;
- Detentie van asielzoekers moet gebaseerd zijn op een individuele beoordeling en mag alleen als ultimum remedium worden gebruikt;
- Een monitoringsmechanisme, waaronder monitoring door onafhankelijke organisaties, zou moeten worden opgesteld zodat het functioneren van de hotspots in lijn is met Europese recht.

Presentatie

Het onderzoek wordt vandaag gepresenteerd tijdens een expert-meeting in het Europees parlement en wordt gehost door Europarlementariër Sophie in ´t Veld. Het functioneren van de hotspots en de uitdagingen worden hier besproken met vertegenwoordigers van verschillende landen, van de Europese Commissie, EASO, het Europees parlement en het maatschappelijk middenveld.