Het ‘stapelen van procedures’: wat zijn de feiten?
Wat betekent het ‘stapelen van procedures’?
Een asielzoeker heeft het recht om opnieuw een asielaanvraag te doen als de eerste aanvraag wordt afgewezen door de IND. Dit wordt ook wel een opvolgende asielaanvraag genoemd. Dit recht is vastgelegd in verschillende internationale wetgeving en verdragen. Als iemand meerdere keren een opvolgende asielaanvraag indient, wordt dit ook wel het ‘stapelen van procedures’ genoemd. Maar dit gebeurt niet vaak.
Als blijkt dat je geen recht hebt op asiel, kun je ook een andere soort vergunning aanvragen. Bijvoorbeeld om te studeren, op basis van medische gronden of als je familieleden in Nederland hebt wonen.
Waarom mogen afgewezen asielzoekers opnieuw een asielaanvraag indienen?
Iemand mag niet zomaar worden teruggestuurd naar een land waar hij of zij gevaar loopt. Dat staat in internationale wetgeving en verdragen. Zoals in artikel 33 van het Vluchtelingenverdrag van 1951 en artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
Daarom moet een afgewezen asielzoeker de mogelijkheid worden geboden om een nieuwe asielaanvraag in te dienen en zijn of haar situatie te laten (her)beoordelen. Om dezelfde reden is er ook geen beperking vastgesteld op het aantal aanvragen die ingediend mogen worden.
Wordt elke nieuwe asielaanvraag behandeld?
Nee, de IND kijkt niet naar elke nieuwe asielaanvraag. Dit gebeurt alleen als er nieuwe feiten en/of omstandigheden zijn in de situatie van de persoon. Denk bijvoorbeeld aan:
- De situatie in het land van herkomst is veranderd.
- Er is nieuw bewijsmateriaal bemachtigd die een ander licht werpt op de geloofwaardigheid van het eerdere asielverzoek.
- Iemands persoonlijke situatie is veranderd waardoor hij/zij gevaar loopt.
- Het beleid of de rechtspraak ten opzichte van iemands land van herkomst is veranderd.
Het kan ook zijn dat een asielzoeker vindt dat zijn of haar eerste asielaanvraag onterecht is afgewezen. Dan moet hij/zij wel met nieuwe bewijsstukken komen bij de opvolgende asielaanvraag.
Dit gaat bijvoorbeeld om LHBTIQ+ asielzoekers die volgens de IND niet goed (genoeg) konden vertellen over hun geaardheid. Of asielzoekers die (nog) niet beschikten over benodigde bewijsstukken om hun verhaal te onderbouwen. Bij de tweede aanvraag moet je dus met iets nieuws komen.
Je moet ook aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moet je in Nederland zijn tijdens de aanvraag en moet de eerste asielaanvraag ook in Nederland hebben plaatsgevonden.
Komen die opvolgende asielaanvragen veel voor?
Nee. Het aantal opvolgende asielaanvragen is in de afgelopen jaren altijd relatief laag gebleven:
- In 2021: 1.810 zaken
- In 2022: 1.530 zaken
- In 2023: 1.390 zaken
Ter vergelijking; in heel 2023 vroegen 38.377 mensen voor het eerst asiel aan in Nederland.
In hoeveel gevallen wordt er een vergunning verleend bij een opvolgende asielaanvraag?
Het komt geregeld voor dat iemand asiel krijgt bij opvolgende asielaanvragen. In 2022 was dit bijna de helft.
- In 2021: 22%
- In 2022: 45%
- In 2023: 32%
(Cijfers van Staatssecretaris Justitie en Veiligheid, 6 maart 2024)
Wat is de rol van advocaten in een opvolgende aanvraag?
Bij een opvolgende asielaanvraag heeft iemand het recht op een advocaat. Maar de kosten worden alleen (deels) vergoed als er sprake is van nieuwe feiten en/of omstandigheden. Bij een opvolgende aanvraag krijgt een advocaat een veel lagere vergoeding dan normaal als de aanvraag wederom wordt afgewezen. Bij een inwilliging van de aanvraag krijgt de advocaat een normale vergoeding.
Advocaten zijn dan ook soms huiverig om het risico van een opvolgende aanvraag aan te nemen. Sommigen van hen dienen pas een aanvraag in als de asielzoeker bereid is om een tarief te betalen, hetgeen voor lang niet alle asielzoekers mogelijk is.
Hierdoor is het voor de advocaat ook belangrijk dat er niet ‘zomaar’ een nieuwe asielaanvraag wordt ingediend. Het ‘stapelen’ van nieuwe aanvragen wordt dan ook vaak ontmoedigd.