Veelgestelde vragen over Oekraïne

• Oekraïense vluchtelingen vinden allerlei informatie over hun verblijf in Nederland via www.refugeehelp.nl
• Via onze website www.nederlandvoorvluchtelingen.nl vind je de laatste informatie over procedures, opvang en het aanbieden van hulp aan Oekraïense vluchtelingen in Nederland.
• Via refugeehelp.nl is informatie te vinden voor Oekraïense vluchtelingen in verschillende talen.
• Op de website van de Rijksoverheid staat sinds 14 maart een informatiepagina over opvang van Oekraïners in Nederland.
• Ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) heeft een speciale webpagina gemaakt met informatie voor Oekraïense vluchtelingen. Op de homepage van IND kun je op de tegel “Oekraïne” klikken voor de laatste informatie.
• VluchtelingenWerk Nederland geeft ook voorlichting aan vluchtelingen uit Oekraïne op locatie. De spreekuurlocaties van VluchtelingenWerk zijn te vinden via www.refugeehelp.nl.

• Wij staan in elke gemeentelijke opvanglocatie klaar met een team van medewerkers en vrijwilligers om Oekraïners in deze moeilijke en emotionele tijd op te vangen.
• Wij geven persoonlijke ondersteuning aan vluchtelingen bij hun asielprocedure en maken ze wegwijs in de Nederlandse samenleving.
• Wij geven uitleg aan Oekraïners wat voor hun de mogelijkheden zijn om asiel aan te vragen
• Wij komen op voor de belangen van vluchtelingen en zetten druk op het kabinet om hen te beschermen.
• Wij zijn aanwezig in steeds meer (nood)opvanglocaties voor Oekraïense vluchtelingen. Daar bieden we een luisterend oor en geven we informatie.
• Wij ondersteunen lokale organisaties in de buurlanden van Oekraïne bij de opvang en bescherming van vluchtelingen.

Ja, de meeste Oekraïners kunnen 90 dagen visumvrij door Europa reizen.

Het is voor veel Oekraïners mogelijk om visumvrij naar Nederland te reizen. Wel gelden hiervoor de algemene voorwaarden voor visumvrij reizen, die zijn te vinden op Rijksoverheid.nl. Daarnaast moeten zij in bezit zijn van een biometrisch Oekraïens paspoort (digitaal paspoort). We hebben geen informatie over hoe streng de eisen worden gehandhaafd door de vreemdelingenpolitie. Als de toegang tot Nederland wordt ontzegd omdat men niet aan de voorwaarden voldoet, kan men altijd aangeven asiel te willen vragen.

VluchtelingenWerk Nederland heeft geen informatie over vluchtroutes vanuit Oekraïne. Ook kunnen wij geen informatie geven over de situatie bij de verschillende grensovergangen.

Op de Roemeense website https://dopomoha.ro/en vind je een overzicht met telefoonnummers voor informatie over grensovergangen naar verschillende buurlanden.

Op dit moment is het luchtruim van Oekraïne gesloten. Het is dus niet mogelijk om vanuit Oekraïne naar Nederland te vliegen. Wel kunnen Oekraïners vanuit andere landen naar Nederland vliegen. Wanneer mensen reizen in hun visumvrije periode of met een geldig visum is het niet nodig om op Schiphol asiel aan te vragen.

Wij hebben geen informatie over of het mogelijk is om vluchtelingen op te halen in de buurlanden van Oekraïne en we weten niet hoe de vreemdelingenpolitie van verschillende landen onderweg omgaat met het vervoeren van vluchtelingen.

De situatie aan de grens met Oekraïne is erg onduidelijk en sterk aan verandering onderhevig. Wij kunnen geen actuele informatie verstrekken over de situatie bij grensovergangen en opvang- en registratiecentra aan de grens. We kunnen je dus niet vertellen of het feitelijk mogelijk is om mensen daar op te halen.

De Nederlandse overheid geeft eveneens geen verklaringen af aan particuliere initiatieven om mensen mee te kunnen nemen vanuit grenslanden, dat blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart.

Het is voor veel Oekraïners mogelijk om visumvrij naar Nederland te reizen. Wanneer Oekraïners aan de voorwaarden voor visumvrij reizen voldoen kunnen zij legaal naar Nederland reizen. Andere Oekraïners reizen illegaal. Wanneer je Oekraïners die zich illegaal op Europees grondgebied bevinden vervoert kan dit mogelijk als mensensmokkel worden aangemerkt. Dit is een strafbaar feit. Europese overheden hebben toegezegd zich ruimhartig op te stellen jegens Oekraïense vluchtelingen maar dat biedt geen garanties over wat er gebeurt bij controles van de vreemdelingenpolitie onderweg.

Of Oekraïense vluchtelingen naar Nederland komen is hun eigen keuze. Persoonlijke omstandigheden, zoals familie elders in Europa, kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Wij kunnen hier geen advies in geven.

Nee, zolang zij tijdelijke bescherming genieten worden zij niet teruggestuurd naar een ander EU-land.

De Dublinverordening is Europese regelgeving die er normaal voor zorgt dat het eerste land waar een asielzoeker Europa binnenkomt verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag. Deze regelgeving is in beginsel niet van toepassing op vluchtelingen uit Oekraïne die vallen onder de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn.

Voor Oekraïners die voor 27 november 2021 al in een ander EU-land waren en pas daarna naar Nederland zijn gekomen gelden de speciale regels voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland niet. Zij moeten waarschijnlijk terugkeren naar dat andere EU-land waar ze eerder verbleven.

De mogelijkheid om gratis met het lokale openbaar vervoer te reizen voor vluchtelingen uit
Oekraïne is per 1 juni afgeschaft. Het vrij inreizen is nog wel mogelijk in de treinen van NS. Op vertoon van een Oekraïens identiteitsbewijs en een Duits, Belgisch, Frans of Oostenrijks vervoerbewijs dat niet ouder is dan 24 uur, kunnen Oekraïense vluchtelingen een gratis vervoersbewijs ophalen bij de Tickets en Service-balies op de (grotere) treinstations van NS.

De speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne (tijdelijke bescherming) zijn van toepassing op Oekraïners die na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn gereisd of die kunnen aantonen dat zij voor die datum al in Nederland waren en niet in een ander EU-land. 

Voor personen met een andere nationaliteit geldt vanaf 19 juli 2022 dat zij een permanente verblijfsvergunning in Oekraïne moeten hebben die nog geldig was op 23 februari 2022. Voorheen gold personen met een andere nationaliteit die een (tijdelijke of permanente) verblijfsvergunning in Oekraïne hadden die geldig was op 23 februari 2022 onder de doelgroep voor tijdelijke bescherming in Nederland vielen.
De partner, minderjarige kinderen en afhankelijke familieleden van personen die onder de regeling vallen, vallen zelf ook onder de speciale regels. Dit blijkt uit de Kamerbrief van 18 juli 2022 en de website van de IND.

Ter volledigheid, de volgende vluchtelingen uit Oekraïne maken aanspraak op tijdelijke bescherming in Nederland: 

1. Personen met de Oekraïense nationaliteit die:

• Op 23 februari 2022 in Oekraïne verbleven;
• Op of na 27 november 2021 Oekraïne zijn ontvlucht omdat de spanningen toenamen of die in de periode van 27 november 2021 tot en met 23 februari 2022 om een andere reden naar het grondgebied van de Unie zijn gereisd (bijvoorbeeld voor vakantie of werk);
• Kunnen aantonen dat zij in de periode vóór 27 november 2021 al in Nederland verbleven, bijvoorbeeld vanwege een eerder ingediende asielaanvraag, op basis van een reguliere verblijfsvergunning of een verblijfsvergunning die is beëindigd.

2. Staatlozen of derdelanders met een andere nationaliteit dan de Oekraïense, die:

• Op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming of gelijkwaardige nationale bescherming genoten;
• Op 23 februari 2022 een geldige Oekraïense permanente verblijfsvergunning hadden, en;

        a. ten aanzien van wie geen aanwijzingen bestaan dat zij Oekraïne voor 27 november 2021 hebben verlaten en;

        b. niet is gebleken dat zij na 23 februari 2022 naar het land van herkomst zijn teruggekeerd.

3. Gezinsleden van de hiervoor genoemde personen:

• Huwelijkspartner of niet-gehuwde partner waarmee een duurzame relatie wordt onderhouden
• Minderjarige ongehuwde kinderen (binnen of buiten huwelijk geboren of geadopteerd)
• Andere naaste familieleden die met het gezin samenwoonden en die volledig of grotendeels afhankelijk zijn.

Ad 2: Staatlozen of derdelanders met een andere nationaliteit dan de Oekraïense.

De volgende personen kunnen wél aanspraak blijven maken op tijdelijke bescherming:

1. Staatlozen en derdelanders die op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming of gelijkwaardige nationale bescherming hadden, ongeacht of deze personen een tijdelijke verblijfsvergunning hadden. Indien de derdelander aangeeft in Oekraïne een aanvraag om (inter)nationale bescherming te hebben ingediend, waar nog geen beslissing op is gekomen, valt deze derdelander niet onder de richtlijn.
2. Familieleden van mensen die onder de tijdelijke bescherming vallen. Ook zij maken aanspraak op tijdelijke bescherming. Zij hoeven géén permanente verblijfsvergunning in Oekraïne te hebben gehad.
3. Derdelanders die al ingeschreven zijn in de BRP en niet onder de nieuwe doelgroep voor tijdelijke bescherming vallen. Zij houden recht op de tijdelijke bescherming en voorzieningen die daarbij horen tot 4 maart 2023.

Ja, tijdelijke bescherming aan een vluchteling uit Oekraïne kan worden geweigerd. De redenen om tijdelijke bescherming te weigeren zijn als volgt:  

1. Indien de vluchteling niet behoor tot de doelgroep van tijdelijke bescherming (zie ook hierboven: Wie komen in aanmerking voor tijdelijke bescherming?);
2. Indien de vluchteling tijdelijke bescherming geniet in een andere lidstaat (en deze niet beëindigt); 
3. Indien de vluchteling zich schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen (oa oorlogsmisdaden), een gevaar vormt voor de nationale veiligheid of is veroordeeld voor een bijzonder ernstig misdrijf. Deze 'openbare orde' - aspecten zijn toegelicht in het Informatiebericht 2022/73.

Nee dat hoeft niet direct, voor vluchtelingen uit Oekraïne gaan andere regels gelden dan voor andere vluchtelingen. Zij moeten zich eerst inschrijven in de BRP bij de gemeente.

Veel Oekraïners mogen 90 dagen visumvrij reizen in de Europese Unie en hoeven dus niet direct asiel aan te vragen om legaal in Nederland te verblijven. Het kabinet heeft laten weten dat Oekraïners zich geen zorgen hoeven te maken als die 90 dagen voorbij zijn. Over welk soort verblijfsstatus Oekraïners krijgen komt binnenkort meer duidelijkheid. Ook voor het krijgen van opvang is het niet nodig om asiel aan te vragen. Oekraïners kunnen terecht in speciaal voor hen ingerichte noodopvanglocaties, opvang in de gemeente of kunnen tijdelijk verblijven bij kennissen. Zij kunnen zich inschrijven in de BRP bij de gemeente waarin zij (tijdelijk verblijven).

Vluchtelingen uit Oekraïne vallen onder speciale regels (de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn). Zij kunnen zich de komende tijd inschrijven in de BRP bij de gemeente waarin zij (tijdelijk) verblijven.

Nadat vluchtelingen zijn ingeschreven in de BRP krijgen zij waarschijnlijk vanaf 4 juli aanstaande een bewijs van verblijf (een sticker of een verblijfspas) waarmee zij kunnen aantonen onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne te vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming). Bij het ophalen van het bewijs van verblijf wordt ook een asielaanvraag ingediend middels het M35H-formulier. Informatie hierover is te vinden op de website van de IND 'Oekraïne: gevolgen van Russische inval'. De asielaanvraag van vluchtelingen uit Oekraïne wordt zolang zij onder de speciale regels vallen niet verder behandeld.  Wanneer de tijdelijke bescherming ophoudt kunnen vluchtelingen er wel voor kiezen om hun asielaanvraag door te zetten. Zij hebben in de tussentijd wel recht op opvang, werk, zorg en onderwijs.

Ook voor deze groep geldt dat zij zich kunnen registreren in de BRP bij de gemeente. Een biometrisch paspoort is geen voorwaarde om onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne te vallen. Ook deze mensen zullen na inschrijving in de BRP door de IND een bewijs krijgen van het feit dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming).

Informatie hierover is te vinden op de website van de IND.

De speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne (tijdelijke bescherming) zijn van toepassing op Oekraïners die na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn gereisd of die kunnen aantonen dat zij voor die datum al in Nederland waren en niet in een ander EU-land.

Voor personen met een andere nationaliteit geldt dat zij een verblijfsvergunning in Oekraïne moeten hebben die nog geldig was op 23 februari 2022.

De partner, minderjarige kinderen en afhankelijke familieleden van personen die onder de regeling vallen, vallen zelf ook onder de speciale regels. Dit blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart en de website van de IND.

Als duidelijk is dat iemand zich niet kan registreren onder de regels voor Oekraïense vluchtelingen moet deze persoon terugkeren naar het land van herkomst en kan daarbij gebruik maken van terugkeerondersteuning (bijvoorbeeld ondersteuning bij het verkrijgen van de juiste documenten en een bijdrage in de kosten van het vliegticket).

Let op: of iemand met onvoldoende documenten wel of niet onder de speciale regels valt, is pas vast te stellen wanneer het aanvullende herkomst- en identificatieproces is opgestart. Zie voor meer informatie hierover de Kamerbrief van 30 maart.

Als iemand niet kan of wil terugkeren naar zijn land van herkomst omdat hij daar gevaar loopt kan hij een asielaanvraag indienen. Oekraïners die voor 27 november 2021 in een ander EU-land waren en daarom niet onder de speciale regels voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland vallen, moeten waarschijnlijk terugkeren naar dat andere EU-land.

De meeste Oekraïense vluchtelingen kunnen zich registreren in de gemeente waar zij (tijdelijk) verblijven.

De meeste Oekraïense vluchtelingen kunnen zich registreren in de gemeente waar zij (tijdelijk) verblijven. Dit gebeurt in de Basisregistratie Personen (BRP) in het gemeentehuis. Zij krijgen dan ook een BSN (burgerservicenummer). Dit geldt voor personen die met een identificatiebewijs kunnen aantonen dat zij de Oekraïense nationaliteit hebben. Dit hoeft geen biometrisch paspoort te zijn. Zie voor meer informatie www.rvig.nl (Rijksdienst voor Identiteitsgegevens) onder nieuws het bericht het bericht “Veelgestelde vragen over de inschrijving van Oekraïners in de BRP”.

Registratie in de BRP gebeurt onder code 46 met omschrijving “Vw2000 art 8, onder f en h, EU-richtl 2001/55, in proc art 28, arbeid loondienst”. Vluchtelingen die eerder onder een andere code (bijv. code 30) zijn ingeschreven, worden automatisch omgezet. (Zie ook de website van de RVIG.). De inschrijving in de BRP onder code 46 is nu formeel geregeld (zie daarvoor Regeling Basisregistratie Personen.) Registratie in de BRP wordt automatisch doorgegeven aan de IND.

• Nadat een vluchteling uit Oekraïne is ingeschreven in de BRP zal hij een bewijs van verblijf kunnen ophalen bij de IND (sticker of een verblijfspas). Tijdens deze afspraak zal de IND nog beoordelen of de vluchteling daadwerkelijk in aanmerking komt voor tijdelijke bescherming. Ook zal bekeken worden of de vluchteling zich schuldig heeft gemaakt aan ernstige strafbare feiten. Verder zal met een M35H-formulier een asielaanvraag worden ingediend. 
• De IND was gestart met het afgeven van bewijzen van verblijf. De IND heeft echter laten weten dat vluchtelingen die onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen op dit moment geen verblijfssticker (sticker of O-document/pasje) kunnen ophalen. Het uitreiken van de verblijfsbewijzen is tijdelijk stopgezet wegens grondstoffentekort van het echtheidsmerk op de sticker. Dit betekent dat vluchtelingen vanaf 1 september 2022 tijdelijk geen afspraak kunnen maken voor het ophalen van de sticker. Het stickerproces zal vanaf 17 oktober a.s. worden hervat. Wij hebben begrepen dat van 2 tot en met 17 oktober ook  kunnen groepen zich aanmelden voor het stickerproces. Dit gaat via gemeenten/veiligheidsregio's. Zij nemen dan contact op met de IND. Vanaf 17 tot en met 31 oktober a.s. kunnen individuen zich melden voor een sticker.  De afspraak kan dan worden gemaakt via de afsprakenplanner die op Refugeehelp.nl te raadplegen is. 
• Vluchtelingen die een paspoort hebben krijgen een sticker (inlegvel) in hun paspoort. Vluchtelingen die geen paspoort hebben, krijgen een verblijfspas, een zogeheten ‘ontheemden document’ waar een pasfoto van de betreffende vluchteling op staat. Het duurt waarschijnlijk 2 à 3 weken na de afspraak met de IND tot men het pasje kan ophalen.
• Met het bewijs van verblijf kunnen de vluchtelingen aantonen dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming) en dat zij in Nederland mogen wonen en werken. 
• Zie voor de bijgewerkte informatie de IND-site.
• Vluchtelingen uit Oekraïne die onder de tijdelijke bescherming vallen kunnen, zolang de tijdelijke bescherming van kracht is, geen standaard asielaanvraag doen in Ter Apel. Vluchtelingen uit Oekraïne die zich in Ter Apel melden voor asiel en die vallen onder de richtlijn tijdelijke bescherming moeten het proces van tijdelijke bescherming volgen en moeten zich melden bij de gemeente. Zie daarvoor ook de Werkinstructie van de IND (WI 2022/17). 

Ja. Kinderen zonder paspoort kunnen met hun ouders worden ingeschreven in de BRP bij de gemeente.

Ouders kunnen bij gebrek aan overige documenten een verklaring onder eed of belofte afleggen, waarmee de gemeente de identiteit van de kinderen vaststelt. Vervolgens schrijft de gemeente ook deze kinderen in. Dit is een uitzondering op de standaardregel dat hiervoor een identiteitsbewijs nodig is. Deze uitzondering is alleen toepasbaar voor deze doelgroep in de huidige omstandigheden.

Het kan zo zijn de gemeente nog geen proces heeft ingericht voor de inschrijving van Oekraïners in de BRP, neem contact op met je gemeente voor meer informatie over of inschrijving al mogelijk is.

Ongedocumenteerde Oekraïners kunnen zich inschrijven bij de gemeente nadat zij een identificerend certificaat hebt opgehaald bij de Oekraïense ambassade. Een voorwaarde voor inschrijving is dat de gemeente de identiteit kan vaststellen aan de hand van een paspoort of ander identiteitsbewijs. Oekraïners die niet of onvoldoende gedocumenteerd zijn om te kunnen worden ingeschreven kunnen zich melden bij de Oekraïense ambassade. De ambassade kan de persoon verifiëren en een certificaat afgeven waarin de identiteit en nationaliteit wordt bevestigd. Met dit document kun je je alsnog inschrijven bij de gemeente. Oekraïners kunnen dit certificaat aanvragen tijdens het inloopspreekuur van de consulaire afdeling van de Oekraïense ambassade op werkdagen van 09.00 tot 13.00 uur op Zeestraat 78, 2518 AD Den Haag. Zie voor meer informatie de website van de Rijksdienst voor identiteitsgegevens (RIVG). Wanneer je personen bij je thuis opvangt of als je bij iemand thuis verblijft is het verstandig dit alvast te melden bij de gemeente, ook als je je nog niet kunt inschrijven. Registratie in de BRP wordt automatisch doorgegeven aan de IND. Als de identiteit, nationaliteit, of het rechtmatig verblijf op basis van een verblijfsvergunning van de derdelander in Oekraïne niet kan worden vastgesteld en deze persoon niet kan worden ingeschreven in de BRP, dan kan de gemeente de IND vragen een aanvullend onderzoek te doen. Dit is het zogeheten herkomst- en identificatieproces, zie ook Handreiking GOO. Het herkomst- en identificatieproces voor ongedocumenteerde vluchtelingen uit Oekraïne is nog niet ingericht. 

Nadat een ongedocumenteerde vluchteling uit Oekraïne is ingeschreven in de BRP zal hij met een M35H-formulier een asielaanvraag kunnen indienen bij de IND. Tevens krijgt de vluchteling een bewijs van zijn verblijf in Nederland. De IND was gestart met het afgeven van de bewijzen van verblijf. Vluchtelingen die een paspoort hebben krijgen een sticker (inlegvel) in hun paspoort. Vluchtelingen die geen paspoort hebben, krijgen een verblijfspas, een zogeheten ‘ontheemden document’ waar een pasfoto van de betreffende vluchteling op staat. Het duurt waarschijnlijk 2 a 3 weken na de afspraak met de IND tot men het pasje kan ophalen. Met het bewijs van verblijf kunnen de vluchtelingen aantonen dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming) en dat zij in Nederland mogen wonen en werken. 

De IND heeft laten weten dat vluchtelingen die onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen op dit moment geen verblijfssticker (sticker of O-document/pasje) kunnen ophalen. Het uitreiken van de verblijfsbewijzen is tijdelijk stopgezet wegens grondstoffentekkort van het echtheidsmerk op de sticker. Dit betekent dat vluchtelingen vanaf 1 september 2022 tijdelijk geen afspraak kunnen maken voor het ophalen van de sticker.

Het stickerproces zal vanaf 17 oktober a.s. worden hervat. Wij hebben begrepen dat van 2 tot en met 17 oktober ook  kunnen groepen zich aanmelden voor het stickerproces. Dit gaat via gemeenten/veiligheidsregio's. Zij nemen dan contact op met de IND. Vanaf 17 tot en met 31 oktober a.s. kunnen individuen zich melden voor een sticker.  De afspraak kan dan worden gemaakt via de afsprakenplanner die op Refugeehelp.nl te raadplegen is.

Vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit kunnen zich inschrijven in de gemeente wanneer zij identiteitspapieren hebben en rechtmatig verbleven in Oekraïne.

• Personen met een andere nationaliteit die gevlucht zijn uit Oekraïne kunnen zich onder voorwaarden inschrijven in de BRP bij de gemeente: als zij in het bezit zijn van identiteitsdocumenten én op basis van documenten aantoonbaar een permanente verblijfsvergunning hadden in Oekraïne die nog geldig was op 23 februari 2022. Let op: de volgende personen maken ongeacht of zij in het bezit waren van een tijdelijke of permanente verblijfsvergunningin Oekraïne aanspraak op tijdelijke bescherming: personen die internationale bescherming (asielvergunning) hadden in Oekraïne; familieleden van mensen die onder de tijdelijke bescherming vallen; personen die al op 19 juli 2022 ingeschreven waren in de BRP en niet onder de nieuwe doelgroep voor tijdelijke bescherming vallen. Zie ook: Wie komen in aanmerking voor tijdelijke bescherming? 
• Wanneer je personen bij je thuis opvangt of als je bij iemand thuis verblijft is het verstandig dit alvast te melden bij de gemeente, ook als je je nog niet kunt inschrijven. Registratie in de BRP wordt automatisch doorgegeven aan de IND. 
• Als de identiteit, nationaliteit, of het rechtmatig verblijf op basis van een verblijfsvergunning van de derdelander in Oekraïne niet kan worden vastgesteld en deze persoon niet kan worden ingeschreven in de BRP, dan kan de gemeente de IND vragen een aanvullend onderzoek te doen. Dit is het zogeheten herkomst- en identificatieproces (zie ook Handreiking GOO).
• Het herkomst- en identificatieproces voor ongedocumenteerde vluchtelingen uit Oekraïne is nog niet ingericht.
• Nadat een ongedocumenteerde vluchteling uit Oekraïne is ingeschreven in de BRP zal hij met een M35H-formulier een asielaanvraag kunnen indienen bij de IND. Tevens krijgt de vluchteling een bewijs van zijn verblijf in Nederland.  
• Vluchtelingen die een paspoort hebben krijgen een sticker (inlegvel) in hun paspoort. Vluchtelingen die geen paspoort hebben, krijgen een verblijfspas, een zogeheten ‘ontheemden document’ waar een pasfoto van de betreffende vluchteling op staat. Het duurt waarschijnlijk 2 à 3 weken na de afspraak met de IND tot men het pasje kan ophalen. Vluchtelingen die een paspoort hebben krijgen een sticker in hun paspoort of op een inlegvel. Vluchtelingen die geen paspoort hebben, krijgen een verblijfspas, een zogeheten ‘ontheemden document’ waar een pasfoto van de betreffende vluchteling op staat. Het duurt waarschijnlijk 2 of 3 weken na de afspraak met de IND tot men het pasje op kan halen. Met het bewijs van verblijf kunnen de vluchtelingen aantonen dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming) en dat zij in Nederland mogen wonen en werken. 
• De IND was gestart met het afgeven van bewijzen van verblijf. De IND heeft echter laten weten dat vluchtelingen die onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen op dit moment geen verblijfssticker (sticker of O-document/pasje) kunnen ophalen. Het uitreiken van de verblijfsbewijzen is tijdelijk stopgezet wegens grondstoffentekort van het echtheidsmerk op de sticker. Dit betekent dat vluchtelingen vanaf 1 september 2022 tijdelijk geen afspraak kunnen maken voor het ophalen van de sticker. Het stickerproces zal vanaf 17 oktober a.s. worden hervat. Wij hebben begrepen dat van 2 tot en met 17 oktober ook  kunnen groepen zich aanmelden voor het stickerproces. Dit gaat via gemeenten/veiligheidsregio's. Zij nemen dan contact op met de IND. Vanaf 17 tot en met 31 oktober a.s. kunnen individuen zich melden voor een sticker.  De afspraak kan dan worden gemaakt via de afsprakenplanner die op Refugeehelp.nl te raadplegen is. 

Personen van wie de gemeente niet de identiteit kan vaststellen of die onvoldoende gedocumenteerd zijn kunnen op dit moment niet worden ingeschreven in de BRP bij de gemeente. De gemeente neemt in dat geval contact op met de IND.

Let op: of iemand met onvoldoende documenten wel of niet onder de speciale regels valt, is pas vast te stellen wanneer het aanvullende herkomst- en identificatieproces is opgestart. 

Wanneer je personen bij je thuis opvangt of als je bij iemand thuis verblijft, is het verstandig dit alvast te melden bij de gemeente, ook als je je nog niet kunt inschrijven.

De vluchtelingen uit Oekraïne krijgen in ieder geval tijdelijke bescherming tot 4 maart 2023, zie de website van de IND. Dit kan verlengd worden tot maximaal drie jaar, bijvoorbeeld wanneer de oorlog voortduurt. Wanneer een vluchteling uit Oekraïne daarna niet terug kan keren, kan hij of zij waarschijnlijk de gebruikelijke asielprocedure doorlopen.

Nee, dat kan volgens de IND niet. Op de website van de IND 'Oekraïne: gevolgen van Russische inval' is daarover het volgende opgenomen: 'Omdat u onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming valt zijn uw rechten anders dan bij een standaard asielaanvraag. U mag bijvoorbeeld werken. Omdat u onder de richtlijn valt, kunt u niet de standaard asielaanvraag doen. U kunt zich niet melden in Ter Apel.'  Zie ook de Werkinstructie van de IND (WI 2022/17). 

• Om voorlopig in Nederland te mogen blijven en opvang te krijgen kunnen personen die aanspraak maken op tijdelijke bescherming  niet direct een asielaanvraag doen in Ter Apel. Vluchtelingen uit Oekraïne moeten zich eerst registreren bij de gemeente waar ze (tijdelijk) verblijven. Nadat zij zijn ingeschreven in de BRP kunnen ze een afspraak maken met de IND om een bewijs van verblijf op te halen. Bij het ophalen van dit bewijs van verblijf dient de vluchteling ook een asielaanvraag in middels het M35H-formulier. Met het bewijs van verblijf kunnen vluchtelingen uit Oekraïne laten zien dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming). Zij hebben hierdoor recht op opvang, werk, zorg en onderwijs. De IND was gestart met het afgeven van bewijzen van verblijf. De IND heeft echter laten weten dat vluchtelingen die onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen op dit moment geen verblijfssticker (sticker of O-document/pasje) kunnen ophalen. Het uitreiken van de verblijfsbewijzen is tijdelijk stopgezet wegens grondstoffentekort van het echtheidsmerk op de sticker. Dit betekent dat vluchtelingen vanaf 1 september 2022 tijdelijk geen afspraak kunnen maken voor het ophalen van de sticker. Het stickerproces zal vanaf 17 oktober a.s. worden hervat. Wij hebben begrepen dat van 2 tot en met 17 oktober ook  kunnen groepen zich aanmelden voor het stickerproces. Dit gaat via gemeenten/veiligheidsregio's. Zij nemen dan contact op met de IND. Vanaf 17 tot en met 31 oktober a.s. kunnen individuen zich melden voor een sticker.  De afspraak kan dan worden gemaakt via de afsprakenplanner die op Refugeehelp.nl te raadplegen is. 
• De asielaanvraag van vluchtelingen uit Oekraïne wordt zolang zij onder de speciale regels vallen niet verder behandeld. Wanneer de tijdelijke bescherming ophoudt kunnen vluchtelingen er wel voor kiezen om hun asielaanvraag door te zetten. Dat kan bijvoorbeeld verstandig zijn als duidelijk wordt dat iemand ook na de oorlog niet terug zal kunnen keren. Wie vreest voor vervolging door wie het dan in het land voor het zeggen heeft, kan dan alsnog om asiel in Nederland vragen. Zie daarvoor ook de Werkinstructie van de IND (WI 2022/17). 
• Vluchtelingen uit Oekraïne die al voordat de tijdelijke bescherming van kracht was asiel hebben gevraagd bij het aanmeldcentrum in Ter Apel én onder de tijdelijke bescherming vallen kunnen zich alsnog melden bij de gemeente om ingeschreven te worden in de BRP als tijdelijk beschermde. Zie daarvoor ook de Werkinstructie van de IND (WI 2022/17). 

Verleng indien mogelijk je visum en meld je bij de gemeente.

• Oekraïners die al in Nederland verblijven hoeven niet per sé meteen asiel in Nederland aan te vragen. Zij kunnen hier meestal 90 dagen visumvrij verblijven en dit kan worden verlengd tot 180 dagen. Ook als de persoon een verblijfsvergunning heeft om in Nederland te studeren, te werken of om een andere reden, verblijf je legaal in Nederland en hoef je niet direct asiel aan te vragen. Voordelen hiervan zijn dat je waarschijnlijk al op een goede plek verblijft en kan kijken hoe de situatie in Oekraïne zich verder ontwikkelt. De meeste vluchtelingen uit Oekraïne kunnen zich de komende tijd inschrijven in de BRP bij de gemeente waar zij (tijdelijk) verblijven zodat zij aanspraak kunnen maken op de speciale voorzieningen zoals opvang en leefgeld.
• Oekraïners in Nederland kunnen hun visum verlengen. De Nederlandse overheid heeft aangegeven coulant om te gaan met aanvragen voor visumverlenging. Zie voor meer informatie hierover de website: www.ind.nl en klik op de homepage op de tegel “Oekraine” Als het visum of de visumvrije periode van de Oekraïner is verlopen en het is niet mogelijk om dit te verlengen, is het van belang je in te schrijven in de BRP bij de gemeente, zodat je valt onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne.
• Voor Oekraïners die al een asielaanvraag hadden lopen geldt het besluit- en vertrekmoratorium (zie ook de website van de IND 'Oekraïne: gevolgen van Russische inval'). Dat betekent dat er de komende tijd niet op hun asielaanvraag wordt beslist. Het is helaas nog onduidelijk wat deze groep moet doen om te zorgen dat ze kunnen vallen onder speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne. Houd de ontwikkelingen goed in de gaten. 
• Vluchtelingen uit Oekraïne die al een asielaanvraag hadden lopen en die (toch) aanspraak willen maken op tijdelijke bescherming zouden zich moeten kunnen inschrijven bij een gemeente in de BRP (onder code 46), maar op dit moment wordt door de IND/ ministerie van Justitie & Veiligheid uitgezocht hoe dit kan worden gerealiseerd. 

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de opvanglocaties van Oekraïners. Op dit moment zijn de veiligheidsregio’s en gemeenten bezig met de inrichting van opvangplekken voor ten minste 6 maanden. Hier wordt gezorgd voor onderdak, voedsel, dagbesteding en zorg. Hier is momenteel nog geen overzicht van beschikbaar, maar houdt onze website in gaten voor de ontwikkelingen. Je kunt ook contact opnemen met de gemeente waar je verblijft om te vragen of er al opvang beschikbaar is.

De voorzieningen in de gemeentelijke opvanglocaties moeten voldoen aan bepaalde normen. Zie hiervoor de toelichting bij artikel 5 en 6 van de Regeling Opvang Ontheemden Oekraïne (ROO).

Daarnaast zijn er op dit moment spreidingslocaties in Utrecht (Jaarbeurs) en Amsterdam (Centraal Station). Hier kunnen vluchtelingen uit Oekraïne tijdelijk terecht voor basisvoorzieningen zoals een bed, eten en medische zorg. Vanuit daar worden de vluchtelingen overgebracht naar kleine opvanglocaties in de gemeenten.

Vluchtelingen uit Oekraïne die besluiten direct asiel aan te vragen, zullen verblijven in de reguliere COA-opvanglocaties (asielzoekerscentra en noodopvang). De opvangsituatie van asielzoekers in Nederland is momenteel overbezet en daarom is er noodopvang in kazernes, boten, hallen en tenten. Asielzoekers hebben hier weinig privacy en alleen de basisvoorzieningen zijn geregeld als een bed en eten.

Hoelang vluchtelingen uit Oekraïne in de opvang blijven, en of ze uiteindelijk ook een woning nodig hebben is op dit moment nog niet te zeggen. Dit hangt af van hoe de oorlog zich zal ontwikkelen. De overheid heeft in de Kamerbrief van 26 april 2022 aangegeven dat er een Nationale Opvang Organisatie en een apart Programma-Directoraat-Generaal Oekraïne zal worden ingesteld. Inmiddels is dit Programma-Directoraat-Generaal ingesteld. 

Voor vluchtelingen uit Oekraïne gaan andere regels gelden dan voor andere vluchtelingen.

In asielzoekerscentra wonen vluchtelingen en asielzoekers in afwachting van hun asielprocedure en huisvesting. Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen visumvrij reizen binnen de Europese Unie en hoeven dus geen asiel aan te vragen om in Nederland te mogen zijn.

Daarnaast gelden voor hen speciale regels op grond van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn. In meerdere gemeenten openen daarom opvangcentra die specifiek bedoeld zijn voor vluchtelingen uit Oekraïne. Asiel aanvragen gebeurt waarschijnlijk wel, maar alleen op uitnodiging van de IND na registratie in de BRP bij de gemeente.

Oekraïners die op dit moment opvang nodig hebben kunnen terecht in de noodopvanglocaties voor basisvoorzieningen als een bed, eten en medische zorg. De rijksoverheid heeft aangegeven dat de Koninklijke Marechaussee mensen die onderdak nodig hebben bij de grens doorverwijst naar de noodopvanglocaties.

Op dit moment zijn er spreidingslocaties waar vluchtelingen uit Oekraïne zich kunnen melden als zij onderdak zoeken:

• Amsterdam, Centraal Station (oost-zijde)
• Utrecht, Jaarbeurs

De gemeenten zijn samen met de veiligheidsregio’s bezig met het realiseren van opvangplekken waar Oekraïners ten minste 6 maanden kunnen verblijven. Hier is momenteel nog geen overzicht van beschikbaar, maar houdt onze website in gaten voor de ontwikkelingen. Je kunt ook contact opnemen met de gemeente waar je verblijft.

Er bestaat een handreiking voor de Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) waarin wordt ingegaan op de voorwaarden en inrichting van opvang (incl. leefgeld, zorg etc.). Deze handreiking GOO is te vinden op de website van de Rijksoverheid.

Er staat nergens dat vluchtelingen uit Oekraïne niet van opvanglocatie (gemeente) mogen wisselen. Ook is het mogelijk om je te melden bij de gemeentelijke opvang wanneer je niet langer bij je gastgezin kan verblijven. Voor vluchtelingen uit Oekraïne gelden dezelfde regels voor wat betreft verhuizing naar een andere gemeente of uitschrijving uit de BRP.  Dat betekent dat als een vluchteling uit Oekraïne naar een nieuwe gemeente verhuist hij daar tijdig zijn nieuwe adres (de verhuizing) moet doorgeven. De vluchteling hoeft zich dan niet uit te schrijven uit de gemeente waar hij woonde. Dat regelen de gemeenten verder zelf. Zie ook deze informatie die op de website van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens staat. Van belang is dus dat tijdig het nieuwe adres wordt doorgegeven want als de vluchteling de Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) verlaat zonder de gemeente op de hoogte te stellen, wordt het leefgeld namelijk beëindigd. Zie ook de handreiking GOO op de website van de Rijksoverheid.

In Nederland moeten kinderen onder voogdij staan. Als er geen voogdij is, dan wordt Nidos daar als landelijke voogdij-instelling mee belast. Mocht iemand dus een kind alleen aantreffen dan is het het beste om te bellen met het centrale nummer op 088-5011200. Meer informatie over dit proces staat op www.nidos.nl/oekraine.

Wanneer je ziet dat een minderjarige zonder ouders verblijft bij een gastgezin en je hebt daar vragen over is het het best om contact op te nemen met de Raad voor de Kinderbescherming. Neem nooit zelf actie door een kind in huis te nemen of weg te halen bij de mensen die nu voor het kind zorgen. Voor meer informatie over wat je kunt doen in dit soort situaties (ook bij twijfel) kun je kijken op de website van Unicef.

Als iemand een grote groep alleenstaande kinderen aantreft, dan is de gemeente verantwoordelijk voor de opvang. Nidos overlegt in dat soort gevallen met de gemeente. Bureau opvang kan daarover benaderd worden via: bureauopvang@nidos.nl.

Nidos zorgt voor opvang in opvanggezinnen. Iemand kan zich aanmelden om als opvanggezin te fungeren via de website van Nidos. Nidos heeft daarbij de voorkeur voor gezinnen met eenzelfde culturele achtergrond als het kind. Let op: Nidos gaat niet over adoptiezaken. De Raad voor de Kinderbescherming kan daarover bevraagd worden. Via www.kinderbescherming.nl zijn de contactgegevens te vinden. Nidos initieert en ondersteunt tevens geen burgerinitiatieven.

Verder is in de Handreiking GOO (pagina 6 e.v.) een proces beschreven voor de begeleiding van alleenstaande kinderen uit Oekraïne.

Meld de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne altijd bij je gemeente. Ga voor tips over het opvangen van vluchtelingen naar de website takecarebnb.nl

De meeste Oekraïners kunnen zich inschrijven in de BRP bij de gemeente waar zij (tijdelijk) verblijven. Het kan zo zijn de gemeente nog geen proces heeft ingericht voor de inschrijving van Oekraïners in de BRP, neem contact op met je gemeente voor meer informatie over of inschrijving al mogelijk is.

Ook wanneer je Oekraïners opvang die zich niet kunnen inschrijven (bijvoorbeeld door gebrek aan identiteitsdocumenten) valt aan te bevelen om contact op te nemen met jouw gemeente over het feit dat je Oekraïne vluchtelingen opvangt. Ontvang je een uitkering of toeslagen? Laat dan ook deze instanties weten dat je Oekraïense vluchtelingen opvangt. 

In de komende tijd wordt hopelijk meer duidelijk over de verblijfsvergunning die Oekraïense vluchtelingen kunnen aanvragen. Houd daarvoor deze Veelgestelde Vragen op onze website www.nederlandvoorvluchtelingen.nl en de website van de IND goed in de gaten.

Veel mensen vangen Oekraïners op in huis; dat is hartverwarmend. De organisatie Takecarbnb heeft ervaring met het plaatsen van vluchtelingen bij gastgezinnen. Zij hebben een aantal tips op een rij gezet.

Ook de Rijksoverheid heeft een handreiking gepubliceerd voor de Particuliere Opvang Oekraïners (POO) met informatie voor gastgezinnen.

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de opvanglocaties van Oekraïners. Op dit moment zijn de veiligheidsregio’s en gemeenten bezig met de inrichting van opvangplekken voor ten minste 6 maanden. Hier wordt gezorgd voor onderdak, voedsel, dagbesteding en zorg. Hier is momenteel nog geen overzicht van beschikbaar, maar houdt onze website in gaten voor de ontwikkelingen. Je kunt ook contact opnemen met de gemeente waar je verblijft.

Vluchtelingen hebben recht op maandelijks leefgeld, ook als zij bij gastgezinnen verblijven.

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen vanaf 1 april aanspraak kunnen maken op een financiële regeling. Vluchtelingen uit Oekraïne die in een gemeentelijke opvanglocatie verblijven krijgen 260 euro leefgeld per persoon per maand. Echter een deel van dit leefgeld kan in natura gegeven worden, bijvoorbeeld als in de opvang voor maaltijden gezorgd wordt. Vluchtelingen die bij een gastgezin wonen kunnen een wooncomponent daarbovenop krijgen. Deze toelage bij gastgezinnen is 215 euro per maand voor volwassenen en 55 euro per maand voor kinderen. De totale maandelijkse toelage voor een volwassene in een gastgezin is dus 475 euro.

Anders dan eerder vermeld zal er geen sprake zijn van een maximum wooncomponent per gastgezin en loopt deze ook niet trapsgewijs af wanneer er meerdere vluchtelingen worden opgevangen. Wanneer een vluchteling inkomsten uit arbeid heeft kan hij geen leefgeld (meer) krijgen. Gemeenten zullen ook buitengewone kosten (zoals schoolvervoer) gaan vergoeden. Dit blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart en uit artikel 6 e.v. van de Regeling Opvang Ontheemden Oekraïne (ROO). Gemeenten kunnen op grond van art. 10 lid 5 ROO een gedeelte van het leefgeld in natura uit te keren (als er bijvoorbeeld maaltijden worden aangeboden in de opvang) waardoor er regionale verschillen kunnen ontstaan in de hoogte van het uitgekeerde leefgeld.

Wanneer iemand inkomsten uit arbeid heeft wordt het leefgeld stopgezet, onafhankelijk van de hoogte van de inkomsten. Gezinsleden die niet werken ontvangen dan nog wel hun leefgeld. Als iemand gaat werken moeten hij dit melden bij de gemeente.

Inschrijving in de BRP is geen voorwaarden om leefgeld te ontvangen. Bij de veelgestelde vragen op de website van de RVIG staat: “het uitkeren van leefgeld is in de regelgeving (…) juist bewust niet gekoppeld aan de inschrijving in de BRP, omdat ook mensen die nog niet ingeschreven zijn, leefgeld moeten kunnen krijgen”. Dit volgt ook uit de Kamerbrief van 26 april 2022.

De vergoedingsregeling van de sociale verzekeringsbank op basis van de 'Tijdelijke regeling verstrekkingen gerepatrieerden en evacués Oekraïne 2022' is alleen van toepassing op een zeer kleine groep. Het betreft een groep Nederlanders en hun familieleden die bij het uitbreken van de oorlog in Oekraïne verbleven en een kleine groep Oekraïense burgers die door de Nederlandse overheid zijn aangewezen als evacués. Het overgrote deel van de Oekraïense vluchtelingen valt niet onder deze regeling.

Het is momenteel niet mogelijk om een vergoeding te ontvangen voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Vluchtelingen in gastgezinnen kunnen vanaf 1 april aanspraak maken op leefgeld op grond van artikel 12 Regeling Opvang Ontheemden Oekraïne (ROO). Dit leefgeld wordt uitgekeerd door de gemeente en moet ook daar worden aangevraagd. Uit

Uit de Kamerbrief van 21 maart blijkt dat Oekraïense vluchtelingen dit leefgeld kunnen gebruiken om vrijwillig bij te dragen aan de kosten van het gastgezin waar zij verblijven. Hier moeten de vluchteling en het gastgezin dus onderling afspraken over maken. Het is niet de verwachting dat gastgezinnen zelf aanspraak kunnen maken op een financiële regeling in de tegemoetkoming van de onkosten.

Zie voor meer informatie de handreiking Particuliere Opvang Oekraïners (POO) met informatie voor gastgezinnen.

We weten nog niet precies hoe door de Nederlandse overheid zal worden omgegaan met particuliere opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

Op korte termijn hoef je je geen zorgen te maken. Langdurige opvang van Oekraïense vluchtelingen en inschrijving in de BRP kan op termijn wel effect hebben op je toeslagen, uitkering en gemeentelijke belastingen. Het is daarom belangrijk dat je bij de verschillende instanties meldt dat je Oekraïense vluchtelingen opvangt en de laatste informatie goed in de gaten houdt.

Uit de Kamerbrief van 21 maart blijkt dat het uitgangspunt is dat de opvang van Oekraïense vluchtelingen geen gevolgen heeft voor de hoogte van uitkeringen en gemeentelijke belastingen van gastgezinnen. Daarbij is van belang dat de uitkeringsinstantie en de gemeente het verblijf van de vluchtelingen aanmerken als ‘tijdelijk verblijf’. Het advies is om contact op te nemen met je uitkeringsinstantie en de gemeente over het feit dat je vluchtelingen opvangt en om te zorgen dan hun verblijf bij jou thuis niet verkeerd wordt uitgelegd. Dit is vooral belangrijk wanneer de Oekraïense vluchtelingen op jouw adres worden ingeschreven in de BRP.

Uit de Kamerbrief van 6 april 2022 blijkt dat de overheid voorstelt om de opvang van Oekraïense vluchtelingen geen effect te laten hebbenop de toeslagen. Hiervoor willen zijn de wet wijzigen met terugwerkende kracht. Deze wetswijziging moet nog worden goedgekeurd door de Tweede Kamer, dus het is nog niet zeker. Tot die tijd heeft de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne mogelijk effect op je toeslagen.

Zie voor meer informatie de handreiking Particuliere Opvang Oekraïners (POO) met informatie voor gastgezinnen.

Het is belangrijk dat je bij de verschillende instanties meldt dat je vluchtelingen uit Oekraïne opvangt en de laatste informatie goed in de gaten houdt via deze website en de website van de rijksoverheid. Je kunt voor vragen ook contact opnemen met de belastingdienst, je uitkeringsinstantie of jouw gemeente.

Deze regeling is van toepassing op een zeer kleine groep. Het betreft een groep Nederlandse paspoorthouders en hun eerstegraads familieleden, die veelal reeds gedurende geruime tijd in Oekraïne wonen en geen woonstede (meer) in Nederland hebben.

Daarnaast heeft de Minister van Buitenlandse Zaken, namens Nederland, een kwetsbare groep Oekraïense burgers hulp aangeboden indien zij het land wensen te verlaten om naar Nederland te komen. Deze hulp betreft ook de periode dat zij tijdelijk in Nederland verblijven. Deze Oekraïense burgers zijn door een daartoe bevoegde Nederlandse overheidsdienst aangewezen als mogelijke evacués. De SZW-subsidies zijn momenteel alleen op deze groep van toepassing.

Wanneer mensen zich onveilig voelen op hun opvanglocatie kunnen zij contact opnemen met Veilig Thuis. Deze organisatie heeft ook dienstverlening in het Engels. Bel 0800 2000 of chat via de site: veiligthuis.nl. Zij kunnen geen alternatieve opvangplek regelen maar bieden wel een luisterend oor en geven advies over waar je terecht kunt voor hulp.

Een huurovereenkomst kan zowel schriftelijk als mondeling worden afgesloten. De hoofdregel is dat er sprake is van een huurovereenkomst als een zaak (woning) of een gedeelte daarvan door een ander wordt gebruikt en als de huurder daarvoor een (financiële) tegenprestatie levert. Wanneer er sprake is van huur, dan heeft de huurder huurbescherming. Dit houdt in dat de huur niet zomaar opgezegd mag worden. Het kan zo zijn dat de tegenprestatie zo weinig is, dat er geen sprake is van huur maar van bruikleen. Bij bruikleen´leen´ je de woning zonder dat daar een financiële prestatie tegenover staat. Er kan dat geen beroep worden gedaan op huurbescherming. Als er sprake is van huur, kan de verhuurder in principe niet zomaar opzeggen, maar dit is weer afhankelijk van het soort huurovereenkomst (hospitaverhuur, onderhuur, huur (on)zelfstandige woonruimte). Als een vluchteling überhaupt niet betaalt voor inwoning, dan is er enkel sprake van inwoning en kan de eigenaar van de woning de vluchteling ieder moment het huis uit zetten. De vluchteling zal dan direct moeten vertrekken omdat diegene geen rechten heeft met betrekking tot verblijf in de woning.

Ja dat mag. De werkgever heeft geen tewerkstellingsvergunning nodig, wel is hij verplicht een melding te maken bij het UWV.

• Vluchtelingen uit Oekraïne mogen vanaf 1 april 2022 werken in loondienst. De werkgever hoeft geen tewerkstellingsvergunning aan te vragen. Wel moeten werkgevers zo snel mogelijk bij het UWV melden dat zij een Oekraïense vluchteling hebben aangenomen. Vanaf 15 april 2022 zijn werkgevers verplicht dit ten minste twee werkdagen voor het begin van het werk te melden. Doen zij dit niet dat kunnen zij een boete krijgen. 
• Ook de vluchtelingen uit Oekraïne die tussen 4 maart en 1 april 2022 al aan het werk waren geldt dat hun werkgever geen tewerkstellingsvergunning hoeft aan te vragen. Wel moet de werkgever dit alsnog zo snel mogelijk melden bij het UWV. Als er in die periode al door de werkgever een tewerkstellingsvergunning is aangevraagd, wordt dit beschouwd als een melding. 
• Om te kunnen werken heeft de vluchteling wel een BSN (Burgerservicenummer) nodig. Alleen vluchtelingen die al zijn ingeschreven in de BRP (Basis Registratie Personen) van de gemeente kunnen dus gaan werken. Naast het BSN is een document nodig waarmee recht van verblijf in Nederland kan worden aangetoond. Tot en met 31 oktober aanstaande is een bewijs van verblijf niet verplicht (zie ook de Overgangsregeling ontheemden uit Oekraïne op arbeidsmarkt verlengd). Tot en met 31 oktober aanstaande kan voor Oekraïners volstaan worden met een bewijs van nationaliteit, zoals paspoort of rijbewijs; vluchtelingen met andere nationaliteiten moeten een permanente verblijfsvergunning van Oekraïne of een erkenning als vluchteling in Oekraïne kunnen laten zien die geldig was op 23 februari 2022, zie daarvoor ook de website van de IND. Let op: de volgende personen maken ongeacht of zij in het bezit waren van een tijdelijke of permanente verblijfsvergunning in Oekraïne aanspraak op tijdelijke bescherming: personen die internationale bescherming (asielvergunning) hadden in Oekraïne; familieleden van mensen die onder de tijdelijke bescherming vallen; personen die al op 19 juli 2022 ingeschreven waren in de BRP en niet onder de nieuwe doelgroep voor tijdelijke bescherming vallen. Zie ook: Wie komen in aanmerking voor tijdelijke bescherming? 
• Vluchtelingen die inkomsten hebben uit arbeid zullen geen leefgeld (meer) kunnen krijgen van de gemeente, onafhankelijk van de hoogte van hun inkomen (artikel 6 lid 1 sub b Regeling Opvang Ontheemden Oekraïne).
• Dit alles blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart 2022 en de wijziging van het Besluit Uitvoering Wet arbeid vreemdelingen in Staatsblad 2022 nr. 130.
• Vluchtelingen uit Oekraïne die aan het werk zijn gegaan, waren aanvankelijk verplicht om zelfstandig een zorgverzekering af te sluiten. Vanaf 1 juli 2022 is dit niet meer nodig. Werkende vluchtelingen uit Oekraïne vallen onder de Regeling Medische Zorg Ontheemden (RMO). Zie ook hieronder. Wanneer vluchtelingen uit Oekraïne gaan werken sluiten geen afzonderlijke zorgverzekering af. Zij vallen onder de Regeling Medische Zorg Ontheemden. Zie hiervoor ook de website RMO.
• Houd voor actuele ontwikkelingen onze websites in de gaten: www.nederlandvoorvluchtelingen.nl of www.refugeehelp.nl 

Vluchtelingen uit Oekraïne die in aanmerking zijn gekomen voor tijdelijke bescherming moeten in het bezit zijn van een verblijfsvergunning om in een ander land (bijvoorbeeld andere EU-lidstaat) te kunnen werken. Zij zullen aan de voorwaarden voor een verblijfsvergunning van het betreffende land moeten voldoen om in dat land te kunnen werken. 

Vluchtelingen uit Oekraïne die in aanmerking zijn gekomen voor tijdelijke bescherming kunnen voor een buitenlandse werkgever in Nederland werken, maar hierbij moet rekening worden gehouden met een aantal zaken: 

• Werknemer heeft een arbeidsovereenkomst volgens de regels van het land waar het bedrijf is gevestigd. 
• Er moeten een aantal Nederlandse wetten en regels in acht worden genomen, zoals het wettelijk minimumloon, arbeidsomstandigheden, werk- en rusttijden en eventuele regels die in de CAO van een bedrijf of bedrijfstak zijn opgenomen. 
• Let op belastingen die in Nederland afgedragen moeten, zie hiervoor onder meer de 183-dagenregeling op de website van de belastingdienst.

Om als zelfstandig ondernemer in Nederland te werken is een verblijfsvergunning vereist, dus moet aan de voorwaarden worden voldaan van bijvoorbeeld een verblijfsvergunning als start-up of zelfstandig ondernemer. Zie voor de voorwaarden de website van de IND.

De vluchtelingen kunnen een baan vinden via vacaturesites en uitzendbureaus (zogeheten reguliere private routes). Vanaf 1 juli a.s. kunnen vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit ook worden geholpen door het UWV en gemeenten bij het vinden van een baan. Waarschijnlijk zal vanaf 1 september a.s. dit ook gelden voor vluchtelingen uit Oekraïne die niet in het bezit zijn van de Oekraïense nationaliteit.

Zorgtoeslag
Vluchtelingen uit Oekraïne die een zorgverzekering hebben afgesloten kunnen in aanmerking komen voor zorgtoeslag. Zie daarvoor ook informatie van de zorgverzekeringslijn.

Om in aanmerking te komen voor zorgtoeslag zal de vluchteling naast het afsluiten van een zorgverzekering uiteraard moeten voldoen aan de overige reguliere voorwaarden. Uit de Kamerbrief van 15 juni 2022 volgt dat op 20 juni 2022 de uitbetaling plaatsvindt van de
voorschotten van zorgtoeslag en kindgebonden budget voor werkende vluchtelingen uit Oekraïne.

Verder wordt bij het bepalen van de zorgtoeslag gekeken naar de hoogte van het inkomen en het eigen vermogen van degene die zorgtoeslag aanvraagt. Hierbij zijn ook het inkomen en vermogen van een eventuele toeslagenpartner van belang. Op de website van de belastingdienst is dit verder toegelicht.

Kinderbijslag en kindgebonden budget (kindertoeslag)
Werkende vluchtelingen uit Oekraïne kunnen in aanmerking komen voor kinderbijslag en
kindgebonden budget (kindertoeslag). Neem contact op met de Sociale Verzekeringsbank (SVB) om te bekijken of de betreffende persoon in aanmerking komt voor kinderbijslag. De vluchteling ontvangt ook een brief van de SVB. Het kan helaas lang duren voordat de vluchteling de brief ontvangt.

Informatie over het kindgebonden budget is te vinden op de website van de belastingdienst.

Uit de Kamerbrief van 15 juni 2022 volgt dat op 20 juni 2022 de uitbetaling plaatsvindt van de voorschotten kindgebonden budget voor werkende vluchtelingen uit Oekraïne.

Kinderopvangtoeslag / huurtoeslag
Voor vluchtelingen uit Oekraïne is er nog geen expliciete regeling om aanspraak te kunnen maken op kinderopvangtoeslag of huurtoeslag. Daarvoor moet de Wet kinderopvang en de Wet op de huurtoeslag worden gewijzigd. Niettemin zal op aanvragen voor kinderopvangtoeslag en huurtoeslag al conform voorgenomen wetswijzigingen kunnen worden beslist. Ook dit volgt uit de brief van 15 juni 2022.

VluchtelingenWerk heeft veel vragen met betrekking tot bovenstaande toeslagen. Wij zullen deze vragen ook aan de overheid voorleggen, omdat wij willen voorkomen dat er ten onrechte toeslagen worden aangevraagd en eventueel terugbetaald moet worden.

Let op: voor vluchtelingen uit Oekraïne die werken en al een zorgverzekering hebben afgesloten is wel te adviseren om een zorgtoeslag aan te vragen, omdat op dat punt geen onduidelijkheid bestaat.

Ja, vluchtelingen uit Oekraïne hebben recht op zorg uit het basispakket en hoeven daarvoor niet te betalen. Wanneer vluchtelingen gaan werken moeten zijn een zorgverzekering afsluiten.

• Sommige vluchtelingen uit Oekraïne die Nederland inreizen zijn in het bezit zijn van een medische reisverzekering maar de meeste zijn onverzekerd. Vluchtelingen uit Oekraïne vallen niet onder de Regeling Medische zorg Asielzoekers en kunnen ook geen zorgverzekering afsluiten (tenzij zij gaan werken). Indien een vluchteling uit Oekraïne op dit moment geen medische reisverzekering heeft, kan hij in aanmerking komen voor medisch noodzakelijke zorg via de Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV). Medisch noodzakelijke zorg houdt in dat er een behandeling plaatsvindt in een ziekenhuis of elders omdat de zorg niet uitgesteld kan worden – er is bijvoorbeeld sprake van een levensbedreigende situatie. Op de website van het CAK is specifieke informatie opgenomen voor vluchtelingen uit Oekraïne die onverzekerd zijn: zij ontvangen zorg die in het basispakket zorgverzekering is opgenomen. Het CAK meldt verder dat voor de zorg die verleend wordt aan vluchtelingen uit Oekraïne alle zorgkosten worden vergoed. Van de vluchteling wordt dus geen eigen bijdrage verwacht.
• De zorgverlener moet de declaratie bij het CAK indienen. Waarschijnlijk zullen zorgverleners, zoals huisartsen, niet bekend zijn met deze regeling. Het is dus aan te raden om de zorgverleners te wijzen op de website van het CAK. De overheid vraagt aan zorgverleners die vluchtelingen uit Oekraïne helpen minder administratie: er zijn minder gegevens nodig voor een declaratie en de meldtermijn vervalt. Dit geldt tot eind 2022, zie voor meer informatie de Kamerbrief van VWS van 1 april 2022. Uit de Kamerbrief van 30 maart 2022 blijkt dat zorgverleners gebruik kunnen maken van een tolk en dat dit wordt vergoed door de overheid.
• Vluchtelingen uit Oekraïne die aan het werk zijn gegaan, waren aanvankelijk verplicht om zelfstandig een zorgverzekering af te sluiten. Vanaf 1 juli 2022 is dit niet meer nodig. Werkende vluchtelingen uit Oekraïne vallen onder de Regeling Medische Zorg Ontheemden. Zie ook de informatie hieronder.
  

Nieuwe zorgverzekering: Zorgregeling Medische Zorg Ontheemden

Per 1 juli 2022 gaat de Zorgregeling Medische Zorg Ontheemden (RMO) in. Declareren door de zorgverleners kan pas later, want dat systeem is nog niet operationeel, maar dat kan dan terugwerkende kracht tot 1 juli. Het zal voor zorverleners veel makkelijker zijn wat declareren betreft. De dekking wordt helemaal gelijk aan de Regeling Medische Zorg voor Asielzoekers (RMA). Declareren gaat via het BSN-nummer en zichtbaarheid code 46 in de BRP. De vluchtelingen krijgen geen pas, maar moeten het BSN-nummer met code 46 op papier bij zich hebben en in principe een identiteitsbewijs. Voor degenen die nog geen BSN-nummer hebben, blijft de CAK-regeling van kracht. Met betrekking tot de samenloop zorgverzekering en RMO ligt een voorstel om de zorgverzekeringsplicht voor deze groep te beëindigen. Lopende zorgverzekeringen van werkende vluchtelingen uit Oekraïne zullen beëindigd worden. Om de overgangssituatie naar de RMO zo soepel mogelijk te laten verlopen is er voor gekozen om de zorgverzekeringen van ontheemden actief te beëindigen per 1 augustus a.s. Meer informatie over de RMO kan worden gevonden in de Vragen en Antwoorden over de zorgkosten zorgkosten en zorgverzekering van vluchtelingen uit Oekraïne.  Informatie is ook te vinden op de website RMO.

Zorgtoeslag

Vluchtelingen uit Oekraïne die een zorgverzekering hebben afgesloten kunnen in aanmerking komen voor zorgtoeslag. Zie daarvoor informatie van: 

1. de zorgverzekeringslijn.
2. Kamerbrief van 15 juni 2022 over aanspraak toeslagen ontheemden uit Oekraïne.

Om in aanmerking te komen voor zorgtoeslag zal de vluchteling naast het afsluiten van een zorgverzekering moeten voldoen aan de overige reguliere voorwaarden. Uit de Kamerbrief van 15 juni  2022 volgt dat op 20 juni 2022 de uitbetaling plaatsvindt van de voorschotten van zorgtoeslag voor werkende vluchtelingen uit Oekraïne.

Voor zorg die niet valt onder het basispakket, zoals mondzorg en abortuszorg kijkt de overheid naar de mogelijkheden maar dit is nog niet geregeld. Voor tandartskosten geldt nu dat die in principe niet worden vergoed, tenzij sprake is van acute pijn en/of ernstige kauwklachten. Dit moet eerst worden vastgesteld door een tandarts. Dit blijkt uit de Handreiking GOO.

De Regeling voor Medische Zorg aan asielzoekers (RMA) wordt opengesteld voor vluchtelingen uit Oekraïne voor wat betreft de aanspraak op Wlz-zorg wanneer er sprake is van een langdurige zorgbehoefte die niet vanuit een andere subsidieregeling of door de gemeente bekostigd kan worden en waarbij verblijf in een instelling nodig is (denk bijvoorbeeld aan lichamelijk gehandicapten). Zie ook de Kamerbrief van VWS van 1 april 2022.

Patiënten uit Oekraïne die zijn geëvacueerd kunnen de komende drie maanden terecht bij het Calamiteitenhospitaal van het UMC in Utrecht voor drie maanden waar de benodigde medische onderzoeken gedaan kunnen worden voordat de patiënt wordt overgeplaatst voor de behandeling in een geschikt ziekenhuis waar capaciteit beschikbaar is. Dat blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart 2022.

Ja, kinderen van 5 tot 18 jaar kunnen naar school, vaak in een schakelklas. Neem contact op met de gemeente over welke scholen het nieuwkomersonderwijs verzorgen.

• Kinderen die gevlucht zijn uit Oekraïne hebben net als andere kinderen recht hebben op onderwijs.
• Voor kinderen zonder verblijfsvergunning geldt dat zij, net zoals Nederlandse kinderen, van hun 5de jaar hun 18de jaar leerplichtig zijn. Ouders kunnen hun kinderen bij elke school melden. Deze zal dan bekijken of de leerling toegelaten kan worden, of misschien eerst naar een schakelklas moet om het taalniveau te verbeteren. Wees ervan bewust dat op moment er ook nog veel onduidelijkheid is bij scholen over de manier waarop zij Oekraïense kinderen moeten opvangen. De gemeenten gaan hier komende tijd met de scholen over in gesprek. Voor vragen over onderwijs kun je daarom het best bij je gemeente terecht. In de Kamerbrief van 20 april 2022 zijn enkele mooie voorbeeld van onderwijsvormen genoemd. Ook is er voor scholen een Handreiking gepubliceerd waarin veel informatie te vinden is die relevant is voor gemeenten en schoolbesturen https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/opvang-vluchtelingen-uit-oekraine/documenten/publicaties/2022/04/19/handreiking-onderwijs-voor-kinderen-en-jongeren-uit-oekraine Zie voor meer informatie en veelgestelde vragen de pagina van de Rijksoverheid www.onderwijsvooroekraine.nl en de website van het LOWAN: https://www.lowan.nl/

• Voor vluchtelingen uit Oekraïne geldt tot nu toe dat ze wel mogen studeren, maar dat er vanuit de rijksoverheid geen speciale regelingen zijn getroffen. Ze moeten dus voldoen aan de voorwaarden zoals die gelden voor studenten van buiten de EU. 
• Wel hebben alle 14 universiteiten in Nederland het collegegeld voor het collegejaar 2022-2023 verlaagd voor gevluchte studenten uit Oekraïne. Deze studenten betalen daardoor het wettelijk collegegeld van € 2209,- in plaats van het veel hogere instellingscollegegeld, dat normaal gesproken aan studenten van buiten de Europese Economische Regio wordt gevraagd. De uitvoering van dit besluit verschilt per universiteit. Zie hierover het bericht op de website van Universiteiten van Nederland: https://www.universiteitenvannederland.nl/nl_NL/nieuwsbericht/nieuwsbericht/847-p-universiteiten-vragen-lager-em-collegegeld-em-voor-studenten-gevlucht-uit-oekra-iuml-ne-p.html
• Wel is er geld vrijgemaakt voor Oekraïense studenten die al in Nederland studeerden met een studievisum. Via hun onderwijsinstelling kunnen zij binnenkort aanspraak maken op een financiële regeling, dat blijkt uit de Kamerbrief van 6 april 2022 (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/opvang-vluchtelingen-uit-oekraine/documenten/kamerstukken/2022/04/06/tk-verzamelbrief-opvang-oekraine). Voor meer informatie over onderwijs en gratis cursussen, bekijk refugeehelp.com https://www.refugeehelp.nl/get-help/category/education
• Actuele informatie over mogelijkheden om in Nederland te studeren of taallessen te kunnen volgen is te vinden op Refugeehelp.nl. Ook wordt verwezen naar organisaties zoals UAF de Stichting voor Vluchteling -Studenten en Nuffic. Nuffic heeft een informatieloket voor gevluchte studenten uit Oekraïne. 

Ja, dat kan, maar voor vluchtelingen uit Oekraïne is er nog geen expliciete regeling om aanspraak te kunnen maken op kinderopvangtoeslag. Daarvoor moet de Wet kinderopvang en de Wet op de huurtoeslag worden gewijzigd. Niettemin zal op aanvragen voor kinderopvangtoeslag al conform voorgenomen wetswijzigingen kunnen worden beslist. Dit volgt uit de brief van 15 juni 2022.

VluchtelingenWerk heeft veel vragen met betrekking tot het eventueel uitkeren van toeslagen. Wij zullen deze vragen ook aan de overheid voorleggen, omdat wij willen voorkomen dat er ten onrechte toeslagen worden aangevraagd en eventueel terugbetaald moet worden.

In sommige gevallen de gemeente een tegemoetkoming kan doen in de kosten. Zie voor meer informatie: de site van de Rijksoverheid.

Oekraïense leerlingen kunnen dit jaar in juli en augustus in Nederland toelatingsexamens doen voor het Oekraïens hoger onderwijs. De Oekraïense ambassade heeft Nederland gevraagd dit te faciliteren. Op basis van de resultaten van de toelatingsexamens worden de leerlingen toegelaten tot het Oekraïense hoger onderwijs. Zie daarvoor de Kamerbrief van 10 juni 2022.

In de Handreiking GOO is het proces beschreven voor kinderen die begeleid of onbegeleid Nederland inreizen: 'Als een gemeente vaststelt dat minderjarigen zonder begeleiding van hun ouder(s) reizen, moet er direct contact opgenomen worden met Nidos. Nidos beoordeelt vervolgens in een intake met de minderjarige, en waar mogelijk met de ouders op afstand, of het aanvragen van tijdelijke voogdij gepast is. Indien de minderjarige met volwassen begeleiders verblijft in een gastgezin, meldt Nidos dit bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK). De RvdK kan dan een justitiële screening van het gastgezin uitvoeren.' 

Ook staat er: 

'Een minderjarige onder begeleiding van een volwassene, niet zijnde de ouder, wordt met deze begeleiders in de GOO of POO opgevangen. • Een minderjarige zonder begeleiding van een volwassene wordt direct opgevangen in opvang Nidos (gezin of groep). • Bij twijfelgevallen overleggen Nidos en de gemeente over de meest geschikte directe opvang.' 

Het proces is verder beschreven in de Handreiking GOO. 

In geval van permanente of langdurige terugkeer kan het zijn dat een Oekraïense ouder in een notariële akte heeft laten regelen dat bijvoorbeeld een familielid (tijdelijk) voogd wordt. (Ook) Nidos kan in deze situaties worden gevraagd om het voogdijschap op zich te nemen. In geval van permanente of langdurige terugkeer van de ouder is het aan te raden om contact op te nemen met Nidos. Nidos heeft daarvoor een specifiek meldpunt. 

In geval van kortdurende of tijdelijke terugkeer van de ouders naar Oekraïne is het afhankelijk van de specifieke situatie van het kind (wat is de leeftijd van het kind, zijn er opvoedproblemen, reist (reizen) de ouder(s) continu op en neer naar Oekraïne?) of er maatregelen getroffen moeten worden. Neem in ieder geval contact op met het meldpunt van Nidos of Veilig Thuis.

• Vluchtelingen uit Oekraïne met een Oekraïens biometrisch paspoort of identiteitsbewijs die zich hebben ingeschreven in de BRP en in bezit zijn van een BSN kunnen een bankrekening openen. Banken hebben de regels en richtlijnen voor het verstrekken van betaalrekeningen aan vluchtelingen uit Oekraïne tijdelijk versoepeld.
• Dat blijkt uit de Kamerbrief over bankrekeningen van 19 april 2022 Toch blijken er in de praktijk, met name voor vluchtelingen met een andere nationaliteit of een oud paspoort, problemen bij het openen van een bankrekening. Soms is er een oplossing te vinden met de lokale bank en/of de gemeente. Zie voor meer informatie over bankrekeningen openen: https://www.betaalvereniging.nl/en/ukraine/
• De Rabobank biedt Oekraïners die niet in het bezit zijn van een biometrisch paspoort en derdelanders uit Oekraïne de mogelijkheid om een betaalrekening te openen. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Rabobank: https://www.rabobank.nl/particulieren/betalen/bankrekening/rabo-directpakket/oekraine Ook op Refugeehelp.nl  is informatie te vinden bij welke banken vluchtelingen uit Oekraïne een betaalrekening kunnen openen.

Tot 15 december 2022 kunnen vluchtelingen uit Oekraïne die in het bezit zijn van een Oekraïens biometrisch paspoort én vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit (derdelander) éénmalig een bedrag tot en met 10.000 contante hryvnia omwisselen tegen euro's bij een vestiging van GWK Travelex. GWK Travelex brengt hierbij geen conversiekosten in rekening. Zie ook Kamerbrief van 24 juni 2022.

Veel informatie over reizen binnen en buiten de EU is te vinden op de website van de IND 'Oekraïne: gevolgen van Russiche inval'.    

Vluchtelingen met Oekraïense nationaliteit én biometrisch paspoort

Vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit kunnen op en neer reizen naar Oekraïne. Daarvoor is een geldig Oekraïens biometrisch paspoort nodig én een bewijs van verblijf (sticker in paspoort). Er hoeft dus geen terugkeervisum te worden gevraagd. De meeste vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit hebben nog geen bewijs van verblijf ontvangen, waardoor ze aan de grens met Polen bijvoorbeeld nog niet kunnen bewijzen dat ze tijdelijke bescherming krijgen in Nederland. De IND geeft aan dat een kopie van de BRP inschrijving in Nederland zou kunnen helpen, maar dit lijkt een onzeker aspect die beter opgelost kan worden door een bewijs van verblijf te verstrekken.

Reizen naar EU-landen kan ook als de Oekraïense vluchteling in zijn vrije termijn zit. Deze mag dan maximaal 90 dagen binnen een periode van 180 dagen in de Europese Unie zijn. Er kan dan bijvoorbeeld in een andere EU-land tijdelijke bescherming worden gezocht. Als de vrije termijn is afgelopen en er nog geen bewijs van verblijf is, is het reizen op eigen risico. De IND geeft de vluchteling geen visum om terug te reizen naar Nederland (terugkeervisum). Voor een terugkeervisum kan ook geen afspraak worden gemaakt bij een loket van de IND. Buiten de EU reizen is ook op eigen risico. Hiervoor krijgt de vluchteling ook geen terugkeervisum. Ook niet als hij straks een bewijs van verblijf heeft, aldus de IND. 

Vluchtelingen met Oekraïense nationaliteit met verlopen biometrisch paspoort of enkel binnenlands paspoort

Vluchtelingen die de Oekraïense nationaliteit hebben, maar geen biometrisch paspoort hebben, maar slechts in het bezit zijn van een binnenlands paspoort of een verlopen biometrisch paspoort kunnen juridisch gezien niet reizen binnen en buiten de EU. Reizen is op eigen risico. Deze groep vluchtelingen is namelijk niet in het bezit van een geldig reisdocument. Een bewijs van verblijf (sticker of een Ontheemden document) maakt dit niet anders.

Vluchtelingen die niet de Oekraïense nationaliteit hebben (derdelanders)

Volgens de IND kunnen vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit niet binnen en buiten de EU reizen, ook niet als ze in het bezit zijn van een verblijfspas waaruit blijkt dat zij tijdelijke bescherming genieten in Nederland. Reizen binnen en buiten de EU is op eigen risico. Er kan geen terugkeervisum worden gevraagd.

Ondersteuning van DT&V en IOM

Vluchtelingen die permanent willen terugkeren naar Oekraïne kunnen dit doen met behulp van de Dienst Terugkeer & Vertrek en IOM. De vluchtelingen moeten dan een IOM-formulier tekenen waarin ze alle procedures intrekken en worden uitgeschreven uit de BRP.  

De ondersteuning van Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) en het IOM betreft voorlichting en advies, ondersteuning bij het regelen van (vervangende) reisdocumenten en hulp bij het vervoer naar Oekraïne door DT&V. Vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit kunnen bij terugkeer naar Oekraïne waarschijnlijk dezelfde begeleiding krijgen. Wanneer zij willen terugkeren naar het land van herkomst kunnen ze daarnaast basisvertrekondersteuning en herintegratieondersteuning (hulp om een goede start te maken in het land van terugkeer) van IOM. Wanneer mensen willen doormigreren naar een ander land buiten de EU kunnen zij ook begeleiding krijgen van het IOM. Verplaatsingen tussen landen binnen de EU kunnen worden gedaan op eigen gelegenheid. Zie ook de infographic van de Rijksoverheid. 

Let op: in het algemeen kan terugkeer van een vluchteling naar het land van herkomst en relatief veilig verblijf aldaar worden betrokken bij de beoordeling van een asielaanvraag. Op het moment dat de asielaanvraag van vluchtelingen uit Oekraïne wordt beoordeeld, zal een tijdelijke terugkeer naar Oekraïne een rol spelen bij die beoordeling. Het een en ander is uiteraard afhankelijk van landeninformatie, (nog te ontwikkelen) landenbeleid en individuele asielmotieven.

Moeten vluchten voor oorlog en geweld is onvoorstelbaar. Toch overkomt het momenteel duizenden Oekraïners. Zij moeten alles achterlaten opzoek naar bescherming en veiligheid. Je kunt hen helpen, met een gift op: www.vluchtelingenwerk.nl

Er komen steeds meer vluchtelingen uit Oekraïne naar Nederland. De komende dagen en weken gaan meerdere gemeenten samen met andere organisaties aan de slag met het inrichten van opvanglocaties. Het inventariseren van de behoefte aan kleding en spullen, en het organiseren van inzamelpunten hoort daar ook bij. Kijk op de pagina “Ja ik wil helpen” op www.refugeehelp.nl voor een overzicht van initiatieven.

Er zijn internationale organisaties die hulp in buurlanden van Oekraïne bieden, die aangeven nu geen behoefte te hebben aan kleding en spullen. Het is namelijk erg duur en logistiek complex om spullen te verzamelen, controleren en op te sturen. In plaats daarvan kiezen zij ervoor om goederen van goede kwaliteit lokaal in te kopen, om zo ook de lokale economie rond conflictgebieden te stimuleren.
In Nederland zijn wel diverse lokale initiatieven om spullen te verzamelen. Kijk op de pagina “Ja ik wil helpen” op www.refugeehelp.nl voor een overzicht van initiatieven.

Op www.nederlandvoorvluchtelingen.nl vind je een overzicht van lokale initiatieven voor Oekraïense vluchtelingen. Op dit moment krijgen we bij VluchtelingenWerk enorm veel vragen van mensen die zelf of vanuit hun sportclub/vereniging/club etc. iets willen organiseren voor Oekraïense vluchtelingen en ons om advies of ondersteuning vragen. We juichen dit soort initiatieven van harte toe, maar hebben helaas niet de capaciteit om te adviseren over- of  betrokken te zijn bij lokale of regionale initiatieven.

Maar is jouw initiatief al gelanceerd en wil je die graag vermeld hebben op onze website? Mail in dat geval naar info@vluchtelingenwerk.nl

Voor meer informatie over de situatie voor Oekraïense vluchtelingen en om je alvast aan te melden vrijwilliger kun je terecht op onze website: www.nederlandvoorvluchtelingen.nl. 

Op de pagina “Ja ik wil helpen” op www.refugeehelp.nl staat ook informatie over vrijwilligerswerk bij andere organisaties. Zo bieden verschillende organisaties buddy-projecten aan.

Ben je hulpverlener of wil je jouw expertise inzetten voor de opvang van Oekraïners? De noodopvanglocaties worden op dit moment gecoördineerd door de veiligheidsregio’s en gemeenten. Mocht je daar direct aan de slag willen gaan dan raden wij aan met hen contact op te nemen.

Op termijn wordt meer duidelijk over welke organisaties verantwoordelijk zijn voor welke diensten aan Oekraïners (denk bijvoorbeeld aan psycho-sociale hulp of aanbieden van bijvoorbeeld taalles).

Op dit moment zijn er al veel initiatieven waar je je misschien bij kunt aansluiten. Zie daarvoor: www.refugeehelp.com/offer-help.

Als je wilt helpen als tolk kunt je ook contact opnemen met Global Talk via www.globaltalk.nl/contact. Op dit moment zijn er echter genoeg aanmeldingen van tolken waardoor er een tijdelijke stop op de aanmeldingen is gezet. Houd de website van Global Talk in de gaten.

Heb jij een bedrijf en wil je werk aanbieden aan Oekraïense vluchtelingen? Dat mag onder bepaalde voorwaarden. Bekijk de geldende regels hierboven bij de vraag: “Mogen vluchtelingen uit Oekraïne werken?”

Wil je als bedrijf of werkgever iets doen voor Oekraïense vluchtelingen? Bekijk de mogelijkheden op onze website.

Heeft jouw bedrijf een structureel werkgelegenheidsprogramma (al dan niet in ontwikkeling) voor vluchtelingen en wil je ook investeren in een goede begeleiding van vluchtelingen naar en op de werkvloer? Kijk dan op de website van VluchtelingenWerk hoe we kunnen samenwerken.

We krijgen op dit moment veel aanbiedingen van mensen die hun huis open willen stellen voor vluchtelingen uit Oekraïne. Meld je bij Takecarebnb, de organisatie die bemiddelt tussen vluchtelingen en gastgezinnen. Ze houden daarbij rekening met de achtergrond, gezinssamenstelling, beschikbare ruimte en wensen van zowel het gastgezin als de vluchtelingen. Je kunt ook een kijkje nemen op ons platform Refugeehelp.nl voor andere particuliere initiatieven rond huisvesting!

Voor het aanbod van grootschalige locaties kun je contact opnemen met jouw veiligheidsregio of gemeente. Zij zijn momenteel gezamenlijk verantwoordelijk voor de inrichting van de opvang van Oekraïense vluchtelingen.

VluchtelingenWerk heeft zelf geen informatie over de opvang van dieren van vluchtelingen. De Dierenbescherming, DierenLot, IFAW en de NFDO hebben de handen ineengeslagen om één meldpunt op te zetten en hulp te coördineren aan dieren die slachtoffer zijn van de oorlog in Oekraïne. Telefoonnummer 088 - 811 33 33 en mailadres: info@hulpvoordierenuitoekraine.nl zijn opengesteld voor gevluchte Oekraïners die hulp voor hun dieren nodig hebben. 

Voor personen met een andere nationaliteit geldt dat zij een verblijfsvergunning in Oekraïne moeten hebben die nog geldig was op 23 februari 2022. De partner, minderjarige kinderen en afhankelijke familieleden van personen die onder de regeling vallen, vallen zelf ook onder de speciale regels. Dit blijkt uit de Kamerbrief van 30 maart. Deze groep kan zich onder voorwaarden ook inschrijven in de BRP bij de gemeente en binnenkort zullen ook zij waarschijnlijk door de IND worden uitgenodigd om een asielaanvraag in te dienen waarmee zij een bewijs krijgen van het feit dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming).  

Voor personen met een andere nationaliteit geldt niet de visumvrije termijn van 90 dagen. Om legaal in Europa te reizen en te verblijven hebben zij dus eigenlijk een visum nodig, maar dit lijkt door de Nederlandse overheid niet zo streng te worden gehandhaafd.

Als duidelijk is dat iemand zich niet kan registreren onder de regels voor Oekraïense vluchtelingen moet deze persoon terugkeren naar het land van herkomst of asiel aanvragen.

Het is verstandig om wanneer je gevluchte personen bij je thuis opvangt of als je bij iemand thuis verblijft dit te melden bij de gemeente.

Op Europees niveau is de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn aangenomen waar inderdaad uit volgt Oekraïners tijdelijke bescherming kunnen ontvangen met recht op werk, onderwijs en zorg. Deze richtlijn moet echter nog worden omgezet naar Nederlandse regelgeving. Hier is de Nederlandse overheid nu druk mee bezig. Daarom is op dit moment nog niet alles voor iedereen goed geregeld.

Vluchtelingen uit Oekraïne hoeven geen asiel aan te vragen omdat zij al rechtmatig verblijf hebben tijdens de visumvrije periode. Daarnaast gelden voor hun speciale, gunstige regels op basis van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn waardoor zij bijvoorbeeld mogen werken. Asiel aanvragen is op dit moment alleen mogelijk in het aanmeldcentrum in Ter Apel.

De opvangsituatie van asielzoekers in Nederland is momenteel overbezet en daarom is er noodopvang in kazernes, boten, hallen en tenten. Asielzoekers hebben hier weinig privacy en alleen de basisvoorzieningen zijn geregeld als een bed en eten. We krijgen ook signalen dat het voor vluchtelingen uit Oekraïne op dit moment niet mogelijk is om asiel aan te vragen in Ter Apel maar dat ze vanuit daar naar de noodopvanglocaties worden gebracht.

Op de noodopvanglocaties krijgen vluchtelingen uit Oekraïne een slaapplek, voedsel, zorg en informatie van de IND.

Vluchtelingen uit Oekraïne moeten zich inschrijven in de BRP bij de gemeente waar zij tijdelijke verblijven. Waarschijnlijk worden binnenkort vluchtelingen nadat zij zijn ingeschreven in de BRP door de IND uitgenodigd om een asielaanvraag in te dienen waarmee zij een bewijs krijgen van het feit dat zij onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne vallen (zogenaamde Tijdelijke Bescherming). Sowieso is er voor alle vreemdelingen uit Oekraïne een zogenaamde besluit- en vertrekmoratorium waardoor de komende 6 maanden geen besluit wordt genomen op hun asielaanvraag.

De bijzonder regels voor vluchtelingen uit Oekraïne  gelden niet voor Russen die niet uit Oekraïne zijn gevlucht. Voor Russen gelden de normale regels voor verblijfsvergunningen en asiel aanvragen.

De bijzondere regels gelden alleen voor vluchtelingen uit Oekraïne. Voor Russen die niet direct gevlucht zijn uit Oekraïne maar niet kunnen of willen terugkeren naar Rusland, geldt nog geen speciale procedure.

Op de pagina www.ind.nl/oekraine - die doorverwijst naar www.nederlandwereldwijd.nl - wordt informatie gegeven over hulp bij terugkeer naar Rusland. Voor personen met de Russische nationaliteit geldt niet de visumvrije termijn van 90 dagen. Om legaal in Europa te reizen en te verblijven hebben zij dus een visum nodig.

Mocht je als Rus niet terug willen naar Rusland omdat je bang bent voor vervolging of onmenselijke behandeling, dan kun je asiel aanvragen in Ter Apel. Van belang om te weten is dat op dit moment op de meeste asielaanvragen van Russen geen besluit wordt genomen. Dit omdat de overheid eerst wil bekijken of het huidige asielbeleid voor Russen moet worden gewijzigd. Hierop zijn enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld indien er op basis van het huidige asielbeleid voor Russen meteen kan worden ingewilligd.

Wees er verder van bewust dat het erg druk is in Ter Apel en dat het enkele dagen kan duren voordat je aan de beurt bent. Op refugeehelp.nl vind je informatie over hoe de asielprocedure verloopt. Op de website van de IND kun je informatie vinden over andere typen verblijfsvergunningen, bijvoorbeeld voor werk en studie.

Wij ondersteunen lokale organisaties in de buurlanden van Oekraïne bij de opvang en bescherming van vluchtelingen. Zo zetten onze partnerorganisaties zich in voor juridische ondersteuning van vluchtelingen, coördinatie van hulpverlening en duidelijke informatievoorziening in meerdere talen.

Uit de Handreiking Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) volgt dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het afsluiten van een verzekering tegen de financiële gevolgen van wettelijke aansprakelijkheid.

Voor vluchtelingen uit Oekraïne die verblijven bij een gastgezin geldt dat zij meestal zijn meeverzekerd op de aansprakelijkheidsverzekering van het gasthuishouden. Zij worden dan door de verzekeraar beschouwd als logé. Voor schade toegebracht aan de woning en/of inboedel van het gasthuishouden dient ook in eerste instantie op de eigen woonhuis- en/of inboedelverzekering geclaimd te worden. De verzekeraars Centraal Beheer Achmea, Melior en AxaXL hebben afgesproken dat dit geen gevolgen heeft voor de premie. Indien de Aansprakelijkheidsverzekering, woonhuisverzekering of inboedelverzekering (afhankelijk van de veroorzaakte schade) van het gasthuishouden geen dekking biedt, kan na schade een claim worden ingediend via de gemeente. Dit blijkt uit de Handreiking Particuliere Opvang Oekraïners (POO) - Versie 2.

Het verbond van verzekeraars vermeldt het volgende: Oekraïense vluchtelingen die in Nederland door een gezin worden opgevangen, zijn meestal (voor een bepaalde periode) meeverzekerd op de woonhuisverzekering en aansprakelijkheidsverzekering van het gastgezin. Neem altijd contact op met je verzekeraar om te melden dat je vluchtelingen in huis neemt. Je verzekeraar kan je dan ook van meer informatie voorzien.

In de Kamerbrief van 6 april wordt vermeld het Kabinet beziet of voor vluchtelingen die met hun eigen auto zijn gevlucht nog aparte maatregelen genomen moeten worden. Het kan zo zijn dat de situatie (positief) verandert. Op dit moment gelden onderstaande regels voor WA-verzekering, belasting en rijbewijs, maar gelet op de ingewikkelde juridische positie van vluchtelingen uit Oekraïne is nog veel onduidelijk. Het is niet ondenkbaar dat deze regels voor vluchtelingen uit Oekraïne zullen worden aangepast, daarom raden wij aan de ontwikkelingen nog even af te wachten en bij problemen eerst contact op te nemen met de belastingdienst, de verzekeraar en/of het CBR over de mogelijkheden.

Wat betreft de WA-verzekering geldt dat sommige auto’s uit Oekraïne alleen voor Oekraïne verzekerd zijn. Vluchtelingen die met een eigen auto naar Nederland zijn gekomen moeten soms een aanvullende verzekering afsluiten. De Vereende heeft hier een verzekeringsoplossing voor in de vorm van een Korte Termijn Verzekering. Het is soms ook mogelijk om contact op te nemen met hun eigen (of een andere) verzekeraar uit Oekraïne. Een aantal Oekraïense verzekeraars is nog actief, zij kunnen verzekeringen uitgeven met een dekking voor heel Europa en tegen een gunstiger tarief dan in Nederland wordt aangeboden. Ook kunnen aflopende verzekeringen mogelijk nog worden verlengd. Zie voor meer informatie de website van het Nederlands Bureau.

Het is nog onduidelijk of belasting voor de auto moet worden betaald in Nederland. Dat is afhankelijk van de vraag wat de Belastingdienst zal aanmerken als ‘woonland’ bij vluchtelingen uit Oekraïne. Zie het informatieblad 'Motorrijtuig met een buitenlands kenteken' van de Rijksoverheid.

Wat betreft de rijbewijzen geldt dat mensen 185 dagen met een buitenlands rijbewijs mogen blijven rijden. Daarna is een Nederlands rijbewijs nodig. Oekraïne valt niet onder de landen waarvoor het mogelijk is een rijbewijs om te wisselen en dus geldt op dit moment nog dat bij het CBR een Nederlands rijbewijs zal moeten worden gehaald. Zie meer informatie op de website van de Rijksoverheid.

In principe zijn Oekraïense rijbewijzen 185 dagen (gerekend vanaf datum inschrijving BRP) geldig in Nederland. Daarna zou een Nederlands rijbewijs nodig zijn. Oekraïne valt niet onder de landen waarvoor het mogelijk is een rijbewijs om te wisselen en dus geldt op dit moment nog dat bij het CBR een Nederlands rijbewijs zal moeten worden gehaald. Zie voor meer informatie de website van de Rijksoverheid: Mag ik met mijn buitenlandse rijbewijs in Nederland rijden?

Voor zover bekend kunnen vluchtelingen uit Oekraïne op dit moment geen rijbewijs halen bij het CBR omdat personen die niet in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit een verblijfsvergunning moeten hebben. Vluchtelingen uit Oekraïne krijgen geen verblijfsvergunning, maar (slechts) rechtmatig verblijf als asielzoeker. 

Niettemin lijkt het erop dat met de EU-verordening 2022/1280 die op 22 juli 2022 is gepubliceerd dat rijbewijzen die zijn afgegeven door de Oekraïense autoriteiten geldig blijven zolang de tijdelijke bescherming duurt. Voor verloren rijbewijzen geldt dat Oekraïne lidstaten in kennis moet stellen van het besluit om de verlopen rijbewijzen te verlengen. Voor verloren of gestolen Oekraïense rijbewijzen is de volgende werkwijze van toepassing. De betreffende EU-lidstaat verifieert of de vluchteling uit Oekraïne daadwerkelijk in het bezit is van een rijbewijs dat de Oekraïense autoriteiten is verstrekt. Wanneer dit het geval is kan de betreffende lidstaat een nieuw rijbewijs verlenen. Voor zover bekend is verordening 2022/1280 niet verder uitgewerkt in Nederland.   

Ja, vluchtelingen uit Oekraïne hebben recht om een woning te huren in Nederland, tenzij zij voor de huur van de woning een huisvestingsverguning is vereist.  Een huisvestingsvergunning is een vergunning om in een goedkopere huurwoning te mogen wonen. Zo zorgt de gemeente ervoor dat deze woningen verhuurd worden aan mensen met een lager inkomen. Om een huisvestingsvergunning te kunnen krijgen moet de persoon in kwestie in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit of een verblijfsvergunning. Of voor een huurwoning een huisvestingsverguning is vereist, kan worden nagegaan bij de betreffende gemeente. 

In de Handreiking Particuliere Opvang Ontheemden Oekraïners is informatie opgenomen over huurrecht. Voor de verschillende vormen van verhuur (hospitaverhuur, huur hele woning of appartement, tijdelijke huurcontracten) staat uitgelegd hoe het met de huurbescherming gaat.