'Alles moet en gaat beter worden'

Verhaal, 1 augustus 2022
Leestijd, 4 min.
'Televisiemoeder' Dieuwertje Blok is geliefd, sociaal bewogen en zet zich al twintig jaar in voor VluchtelingenWerk. VluchtelingenWerk-ambassadeur (en voormalig vluchteling) Mo Hersi vraagt naar haar drijfveren. 'Vrijheid is een werkwoord, zei mijn moeder altijd. Dat geloof ik ook. En samenleven is dat ook. Mensen opvangen hoort daarbij.'
placeholder

'Eerst de samosa's', zegt Mo Hersi, en zet een volle schaal op tafel. 'Door mijn moeder gemaakt, nee-zeggen is verboden.' Dieuwertje Blok vraagt of ze zonder vlees zijn, maar slaat dan toch onverschrokken toe met de woorden: 'Ik weet het, ik weet het. Ik heb Ethiopische vrienden. Zelfs met zeggen dat je al gegeten hebt, kom je niet weg. De samosa voor alles! En terecht overigens.' De koffie komt eraan, de zon schijnt op het terras. Mo en Dieuwertje hebben elkaar al een paar keer eerder ontmoet tijdens de Bakkie Doen?-sessies van VluchtelingenWerk: een jaarlijks evenement waar vluchtelingen en Nederlanders met elkaar in contact worden gebracht. Oude bekenden zijn ze dus, met een deels vergelijkbaar wereldbeeld.

Mo: 'Heel goed je weer te zien. En om meteen maar te beginnen: ik ben hier als vluchteling gekomen, dus dat ik me voor hen inzet is vrij natuurlijk. Ik bewonder het als mensen die in Nederland zijn geboren dat ook doen, maar hoe is dat vuurtje bij jou aangestoken?

Dieuwertje: 'Ik heb dat van huis uit meegekregen. Wij hielden thuis schrijfavonden voor Amnesty International om politieke gevangenen in de rest van de wereld te steunen. We hadden een poster met Joop den Uyl voor het raam hangen; de linkse politiek dus, idealisme, een betere wereld voor ogen. De samenleving ben jezelf, dat gedachtegoed. Daar kom ik vandaan en dat raak je niet kwijt, blijkbaar.'

Heeft je joodse achtergrond er ook mee te maken? Je hebt 'Dragelijke lichtheid' geschreven, een boek over het oorlogsverleden van je moeder, dat in september uitkomt.

'Ja, ik denk het wel. Jaren na haar dood vond ik haar dagboek. Ze had een redelijk vrolijk tienerleven; vrienden, vriendinnen, om de haverklap verliefd. Maar het begint in 1939 en dat geeft alles een andere betekenis. In ’42 stopt het en kort daarna begon een onderduik van tweeënhalf jaar. Bijna de hele familie van haar kant is vermoord. Die verhalen blijven belangrijk en niet alleen voor mij. Zij wist heel goed wat onvrijheid en rechteloosheid is. Daardoor leefde ze met de gedachte 'dat nooit meer' en 'alles moet en gaat nu beter worden'. Dat is alleen niet echt uitgekomen.'

Toen wij hier vanuit Ethiopië aankwamen bij een asielzoekerscentrum, was een van de eerste lessen die ik leerde om geen slachtoffer te zijn. Kijk vooral naar wat er wél kan. Ik weet natuurlijk dat dat een heel lange weg is als je getraumatiseerd bent. Maar die gedachte, dat besluit, heeft me altijd erg geholpen. Jouw moeder heeft zich ook vooral gericht op wat er beter zou kunnen worden.

'Jazeker. Ik ben dan ook geen volgende generatie oorlogsslachtoffer. Ze heeft die ellende niet overgedragen. Dat heeft ze goed gedaan. Ik denk ook dat je richten op iets buiten jezelf, veiligheid en vrijheid voor anderen in haar geval, je sterker maakt.'

placeholder

Vrijheid is een werkwoord, zei mijn moeder altijd. En samenleven is dat ook

Dieuwertje

Er zit ook een les in voor deze tijd?

'Dat hoop ik wel.'

Het zijn ook rare tijden. Op veel vlakken, vrijheid van meningsuiting om iets te noemen. Je krijgt al snel zoveel over je heen. Jij bent een bekend persoon. Heb je daar geen last van?

'Nou, ik ben sowieso niet zo van de harde mening. Je moet mij ook niet aan een talkshowtafel zetten voor een debat over Israël, want ik word zo weggevaagd.'

Je bent eigenlijk ook een soort lieve moeder des vaderlands, maar dan een die nooit ouder wordt.

'Dat is alleen waar als je poep in je ogen hebt.'

Om even terug te komen op dat publieke debat. Dit is ook de tijd van de geschreeuwde mening. Als het gaat over vluchtelingen, wordt dat door bepaalde politieke partijen meteen in verband gebracht met de overspannen huizenmarkt. Veel mensen gaan daarin mee. Dat het komt doordat de overheid het belang van sociale woningbouw jaren heeft genegeerd hoor je gewoon niet.

‘Dat ben ik met je eens. Het grotere genuanceerde verhaal is een beetje weg uit de politiek. Er komen te veel simpele oplossingen voorbij voor complexe problemen. En een aantal partijen boekt succes met verdeeldheid en angst zaaien. “De gevaarlijke ander”, het is een beproefde methode. De vluchteling is dan een makkelijk slachtoffer. Ik maak me daar echt zorgen over.'

Daarom zet je je ook altijd in voor VluchtelingenWerk?

'Ja, en ik denk ook omdat er wat van die 'alles moet en gaat beter worden'- gedachte van mijn moeder is blijven hangen.'

Als je overigens ziet hoe snel en goed de Oekraïners worden opgevangen, dan zegt dat toch ook iets positiefs over deze tijd.

'Ja en nee. Het staat wel in schril contrast met hoe moeilijk vluchtelingen uit andere landen het hier hebben. Maar ik snap je punt. Er kan ontzettend veel als de wil er is. "Vrijheid is een werkwoord", zei mijn moeder altijd. Dat geloof ik ook. En samenleven is dat ook. Mensen opvangen hoort daarbij.'

Samen bouwen we aan de toekomst.

Dankzij de hulp van onze donateurs en vrijwilligers kunnen wij vluchtelingen helpen met het opbouwen van een nieuw bestaan in Nederland. Help jij ook mee met een gift, zodat vluchtelingen kunnen bouwen aan een leven in veiligheid?