Een gedeeld verleden: Max en Parisa

“Weet u dat onze oude president de Holocaust ontkende?” Dat was het eerste wat ik tegen Max zei en de start van een gesprek dat nooit meer is gestopt. Mijn man en ik hebben in Iran veel onderzoek gedaan naar de Holocaust. Door Max komt alles wat ik eerder opschreef tot leven. Max is een boek, maar dan in het echt. En voor mij een heel belangrijk boek.

Max: ‘Vanaf het moment dat Parisa en ik elkaar zagen was er een klik, zoals ze dat zo mooi noemen. Het is bijzonder hoe verbonden we met elkaar zijn. We komen uit een heel ander gebied, tijd en omstandigheden, maar toch vinden we in woorden en gevoel onze gemeenschappelijkheid.’ Parisa knikt. ‘Ik herken het als jij vertelt over jouw gevoel van onveiligheid. Het is een gevoel dat ik al mijn hele leven met mij meedraag.’

Zowel Parisa als haar man werkte in Iran als journalist en waren beiden politiek activist. ‘Van vrijheid was geen sprake en ons werk niet zonder gevaar. In al zijn onschuld vertelde mijn zoon eens over ons werk op zijn school. De volgende dag was hij er niet meer welkom. Toen mijn man eens op studiebezoek was in Nederland, hield Iran de grenzen voor hem gesloten bij zijn terugkeer. Ook voor mij werd het te gevaarlijk om nog naar kantoor te gaan. Die gebeurtenissen zijn de reden waarom ik nu gastles- sen geef. Ik wil kinderen laten weten dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.’ 

Ook Max weet als geen ander hoe het is om in onvrijheid te leven. Hij was acht jaar toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. ‘Ik heb een gebrekkige jeugd gehad. Er was geen veiligheid in mijn ouderlijk gezin. Al vroeg in de oorlog vertrok mijn vader naar Engeland. De verantwoordelijkheid die ik daarna kreeg over mijn broertje en zusje was veel te groot.’ Vanwege zijn Joods-zijn is ook Max al snel niet meer welkom op school. Als het te gevaarlijk wordt, regelt zijn grootvader verschillende onderduikadressen voor zijn drie kleinkinderen. ‘Hoewel het gevaar continu op de loer lag, voelde ik me voor het eerst veilig in het gezin waar ik terechtkwam. Dat kwam omdat ik daar op prijs werd gesteld als mens.’

Ter voorbereiding op de gastlessen van Vluchtelingen- Werk nodigden Parisa en haar man Max uit voor een etentje bij haar thuis. ‘Daar heb ik voor het eerst van de Iraanse gastvrijheid mogen proeven’, vertelt Max. ‘We hadden zoveel te bespreken dat we het nauwelijks over onze gastlessen hebben gehad. Ik heb diep respect voor Parisa’s vastberadenheid en wat zij allemaal voor elkaar heeft gekregen in de acht jaar dat zij in Nederland is. Zo deed ze onlangs mee met de gemeenteraadsverkiezingen waar ze nummer twee werd van haar partij.’ 

Max verzorgt al jaren gastlessen op scholen, voornamelijk alleen. Lesgeven voelt voor hem als het inlossen van een ereschuld. ‘Ik heb mijn leven te danken aan mijn onderduikouders en grootvader. Daarom wil ik iets voor hen terugdoen en volgende generaties laten weten hoe belangrijk het is om er te zijn voor een ander.’ Nu hij als duo voor de klas staat krijgt zijn verhaal een extra dimensie, vertelt hij. ‘Voor mij is het meer dan zeventig jaar geleden, voor Parisa tien jaar dat ze te maken had met onderdrukking. Toch kennen onze verhalen veel overeenkomsten en juist daarin schuilt een grote les: vervolging en geweld is iets van alle tijden.'

‘In zijn presentatie laat Max een jeugdfoto van zichzelf zien,’ vertelt Parisa. ‘Daarop heeft Max dezelfde blik als mijn zoon op het moment dat hij hoorde dat hij niet meer welkom was op school. Het is een blik van angst, maar ook een van het niet willen accepteren van onrecht en pure moed om verder te gaan.’