Ellen zette noodopvanglocatie Zoutkamp op voor Afghaanse evacuees

'Sommige verhalen en beelden passeren thuis nog regelmatig de revue. Het intens verdrietige jongetje dat stilletjes op zijn stoel zat, terwijl ik een gesprek voerde met zijn moeder en oudere broer, bijvoorbeeld. Door de stress en zorgen over hun achtergebleven man en vader, kreeg niemand mee dat het jongetje onophoudelijk huilde. Dat is zo'n beeld dat beklijft.'

Onzekere tijden

'Bezorgde familieleden die ons vertellen dat de Taliban actief op zoek is naar hun achtergebleven familie, wanhopige mensen die geen contact meer krijgen met hun familielid: het zijn heftige gesprekken die we nu voeren. Naast een luisterend oor, ligt onze grootste focus nu op het achterhalen van achtergebleven familieleden die recht hebben op evacuatie of gezinshereniging op termijn. Mensen die op de evacuatielijst stonden maar door de chaos niet op tijd het vliegtuig bereikten. Of familieleden van evacuees die nu ernstig worden bedreigd. Veel is nu onzeker. Lukt het nog om deze mensen uit het land te krijgen? Zo lang we geen berichten horen dat de deur definitief gesloten is, blijven we hun gegevens verzamelen en rapporteren aan Buitenlandse Zaken. En lukt evacuatie niet meer en vluchten mensen straks naar een buurland, dan gaat het gezinsherenigingsproces hopelijk sneller als hun situatie en gegevens al bij ons bekend zijn.'

Familiecultuur

'Slecht nieuwsgesprekken en verwachtingsmanagement, ook dat is nu een groot deel van ons werk. De Nederlandse normen rond evacuatie en gezinshereniging zijn streng: alleen kerngezinsleden (partner en kinderen, red.) hebben recht op gezinshereniging. Die definitie is heel beperkt voor de Afghaanse familiecultuur, waar meer mensen tot het directe gezin worden gerekend. Het is moeilijk zo’n boodschap over te brengen. Veel vluchtelingen hebben het gevoel dat familieleden in nood nu onterecht worden afgewezen. Wij hopen dan ook dat de politiek ruimhartig zal zijn voor de evacuees en ook in huis wonende, afhankelijke familieleden tot het kerngezin gaat rekenen.'

Bittere voorlichting

'Op dit moment weten we nog niet hoe de asielprocedure voor deze Afghanen eruit gaat zien. Waarschijnlijk krijgen de Afghanen die voor Nederland werkten een verkorte asielprocedure. Voor andere evacuees, mensen die voor een internationale NGO werkten bijvoorbeeld, is dat nog niet zeker. Maar iedereen weet dat het asielsysteem in ons land enorm gestokt is: het duurt wel anderhalf jaar voordat een asielprocedure start. Je kunt je dus voorstellen hoe lang het nog kan duren voordat gezinshereniging in dat geval pas mogelijk wordt: vermoedelijk jaren. Ook dat is geen fijn nieuws om te vertellen.'

Kern van VluchtelingenWerk

'Maar we zijn het gewend om deze gesprekken te voeren, hoe gek dat ook klinkt. Ons werk voor Afghaanse evacuees is niet heel anders dan ons werk in reguliere azc’s. Ook daar hebben we te maken met mensen in wanhoop over het lot van achtergebleven gezinsleden en de eindeloze wachttijden. Ook daar zetten we ons in voor hun gezinshereniging. En ook daar geven we iedereen, net zoals we dat voor Afghaanse vluchtelingen gaan doen, voorlichting over hun te starten asielprocedure. Dit is wat VluchtelingenWerk doet in alle Nederlandse azc's.'

Werken op adrenaline

'Wat wél anders is, is dat het werk in deze noodopvanglocaties bovenop ons andere werk komt: we draaien geen dag minder in andere azc's. Door enorme motivatie is het ons gelukt om binnen no time extra teams te vormen die zeven dagen per week aanwezig zijn op alle noodopvanglocaties. Ik ben dan ook enorm trots op onze teams. Straks geven we alle verhalen een plekje, nu draaien we op adrenaline en zetten we onze schouders er nog even flink onder.