Mohamad, Lilian en hun dochter Naya vertellen over hun leven in Aleppo

Verhaal, 27 mei 2021
Leestijd, 6 min.
Na hun vlucht uit Syrië hadden Mohamed, Lilian en hun dochter Naya nog maar een paar gezinsfoto’s in hun bezit. Aan de hand van deze oude foto's vertelt het gezin over hun leven in Aleppo, het gemis en hoe het nu met ze gaat. 'Het is moeilijk dat we alles zijn kwijtgeraakt, maar het is godzijdank alleen maar geld. Wij hebben het geluk dat ons gezin nog samen is.'
placeholder

Syrische wijk

Op hun beige hoekbank in de kleine woonkamer zitten Lilian Balit (60), Mohamed Mousali (53) en hun jongste dochter Naya (20). Al vijf jaar wonen ze op de vijfde verdieping van een Haarlemse galerijflat. Op de marmeren salontafel staat een grote schaal met dadels, vijgen, rozijnen, hazelnoten en walnoten. Dochters Nour (27) en Joudy (28) zijn er vandaag niet. In Aleppo woonde het gezin in een ruime villa rond een gezamenlijke grote tuin. De wijk vormde een hechte gemeenschap met zo’n tweehonderd families. 'Iedereen kende elkaar', vertelt Naya. 'Je kwam elkaar tegen in de speeltuin, op het basketbalveld of in de gezamenlijke feestzaal.'

Het offerfeest

Mohamed wijst op een digitale foto waarop zijn vrouw en dochters in feestelijke nieuwe kleren voor hun huis staan. 'Deze foto is gemaakt tijdens het Offerfeest, vlak voor de oorlog uitbrak. De eerste dag vierden we altijd bij mijn ouders met zo’n vijftig familieleden.' Tegenwoordig woont de familie verspreid over de wereld. Op een andere foto zitten de zussen en hun moeder in de woonkamer taart te eten op Moederdag. Lilian verzucht: 'Het was zo’n heerlijke plek.' In Aleppo was het gezin eigenaar van een café-restaurant met de naam Pegasus, waar je pizza’s, burgers en Syrische gerechten kon eten. Aan het begin van de oorlog werd het pand verwoest, net als hun winkel met toetjes en ijs in een groot winkelcentrum. In de oude stad van Aleppo had het gezin ook een winkel met naaimachines, maar die nam het regeringsleger in beslag. Mohamed had de winkel, die al honderd jaar bestond, nog van zijn vader overgenomen.

placeholder

Het vrijdaggebed

Ze bekijken een andere bewaarde foto, van de Tawheed-moskee. Mohamed kwam er regelmatig voor het vrijdaggebed. 'Daar waren toch ook allemaal kraampjes met snoepjes?' vraagt Naya. Op haar telefoon zoekt ze plaatjes op van appeltjes gedoopt in een knalrode suikerlaag en schuimpjes in de vorm van schoenen. Hun oude levensstijl is niet te vergelijken met hoe ze nu leven, vertelt het gezin. In Aleppo spraken ze in de avond steevast af met vrienden of familie, ook al waren ze moe na een lange dag werken. Dan gingen ze vaak naar een café of restaurant in een groot hotel of in een van de eeuwenoude huizen met karakteristieke binnenplaatsen in het centrum.

Visje op het strand

Op een van de foto’s zitten Naya, Mohamed en zijn vriend Ali samen voor hun huis. De oorlog was al begonnen en cafés en restaurants waren gesloten. 'In Nederland hadden we er in het begin veel moeite mee dat je hier niet zo makkelijk kunt afspreken', zegt Naya. 'In Syrië bel je gewoon iemand op en ga je om twee uur 's nachts even naar Latakia (een Syrische havenstad, red.) om vis te eten op het strand.'

Achtergebleven fotoboeken

Veel meer foto’s hebben ze niet, want de fotoboeken moesten achterblijven toen ze in 2013 halsoverkop naar Turkije vluchtten. 'We hadden daar toen een beetje ruzie over, maar ik ben blij dat ik toch een paar kleine dingen meegenomen heb', zegt Naya. Meer dan een oude etui, wat kaarten, een sleutel en lapjes uit hun naaimachinewinkel is het niet. Haar vader: 'We konden eigenlijk niets meenemen, want we moesten rennen door een gebied waar sluipschutters willekeurig mensen doodschoten en daarna verder in verschillende bussen en taxi’s.' Naya herinnert zich dat er een bom viel op de bus achter hen, 'en dat ik de hele weg huilde omdat onze poes niet mee kon'.

placeholder

Beladen herinneringen

Allemaal dachten ze dat ze na twee à drie maanden weer thuis zouden zijn. 'Niemand verwachtte dat het regime het zo lang zou volhouden', zegt Mohamed. Dochter Naya: 'Zie het als een lange vakantie', zei je tegen ons. 'Maar het bleek een enkele reis.' De beslissing om te vertrekken kwam nadat dochter Joudy op een dag – de oorlog was al tweeënhalf jaar bezig – niet terugkeerde van de universiteit waar ze economie studeerde. Na drie dagen dook ze weer op. Wie haar ontvoert heeft blijft een mysterie. 'Het is heel moeilijk om daaraan terug te denken en erover te praten', vertelt Lilian met tranen in haar ogen. Naya herinnert zich dat haar zus erg bleek thuiskwam. 'Ze wilde niet praten, alleen maar huilen.' Het gezin woonde eerst twee jaar in Turkije, waar Mohamed een elektronicawinkel opende. De situatie was in het begin goed, maar dat veranderde en bovendien was het vrijwel onmogelijk om de Turkse nationaliteit te krijgen. Mohameds vriend Ali was al in Nederland en zo besloten ze daar ook heen te gaan.

Toekomstdromen

De dochters lijken inmiddels hun draai te hebben gevonden. Naya studeert gezondheidswetenschappen in Enschede en woont daar ook op kamers. Joudy woont nog thuis en volgt een patisserieopleiding – Naya laat de professionele taarten van haar hand op Instagram zien. Nour gaat binnenkort marketing en economie studeren en woont met haar man vlak over de grens in Duitsland – foto’s van haar eenjarige zoontje hangen op een groot canvas boven de televisie. Aanvankelijk was Mohamed vastbesloten om ook in Nederland een eigen zaak te openen. 'We zijn begonnen met de papieren, maar het is heel moeilijk. Een restaurant met Syrisch eten zou nog steeds geweldig zijn. Dan kunnen we laten zien dat Syrië meer is dan oorlog: een land met een rijke cultuur.' Nu werkt hij als chef-kok bij stichting De Wereldkeuken in Haarlem, waar vluchtelingen gerechten uit hun vaderland koken en over hun cultuur vertellen. Ook Lilian werkt er, als coördinator van cursussen. Het is moeilijk dat ze alles kwijt zijn geraakt maar het is 'godzijdank alleen maar geld', vertelt Mohamed. Veel familieleden en vrienden raakten ook dierbaren kwijt, of hun kinderen wonen verspreid over verschillende continenten. Lilian: 'Wij hebben het geluk dat ons gezin nog samen is.'

Gekoesterde herinneringen

Ze kijken naar een foto van dochter Nour met op de achtergrond de beroemde citadel van Aleppo. Lilian en Mohamed herinneren zich nog goed het concert van de legendarische zanger Sabah Fakhri dat ze jaren geleden bijwoonden in het Romeinse amfitheater in de citadel. 'Ik vind het jammer dat ik daar nooit binnen ben geweest', zegt Naya. 'Zo heb ik Damascus bezocht toen ik drie was, maar ook dat weet ik niet meer.' Ze voegt eraan toe: 'Ik word een beetje gefrustreerd van het kijken naar oude foto’s, omdat ik me heel veel dingen niet meer herinner.' 'Dat was ons andere leven', zegt Lilian zachtjes. 'Soms probeer ik het te vergeten', voegt Mohamed eraan toe, terwijl hij over het meer voor hun flat kijkt. 'Die tijd komt niet meer terug en dat is pijnlijk.' Ze weten niet of ze Aleppo ooit terug zullen zien. 'Dat zal heel moeilijk zijn', zegt Naya. 'De meeste vrienden en familie zijn weg, dood of geëmigreerd en de plekken die we kennen zijn verwoest.' Haar vader knikt: 'Ik koester liever de goede herinneringen.'

Steun vluchtelingen als Mohamad, Lilian en Naya

Iedere vluchteling heeft een eigen verhaal. Met jouw steun geven we vluchtelingen de begeleiding die ze nodig hebben om hun toekomst in Nederland op te bouwen. Help daarom nu mee met een gift.