Het Kroatische VluchtelingenWerk

Vol verbazing

'Kroatië krijgt geld van de Europese Unie om haar grenzen te bewaken. "En die taak vervullen ze heel goed", hoorde ik de Duitse bondskanselier Angela Merkel zeggen op tv. Op zo’n moment overheerst bij mij de verbazing. Hoe kan ze dat zeggen, ze weet toch wel hoe het er hier aan toegaat?'

Grensdetentie en terugsturen

'Een deel van de vluchtelingen die asiel willen aanvragen in Kroatië wordt met geweld teruggestuurd naar Bosnië. Voor hen die niet direct worden uitgezet, wacht opsluiting in grensdetentiecentra. Hoewel het op papier mogelijk is voor asieladvocaten om de gevangengenomen vluchtelingen daar te bezoeken, hebben zij in de praktijk – net als mensenrechtenorganisaties – geen toegang tot de detentiecentra.'

Onuitgesproken beleid

'De keiharde aanpak is het gevolg van het onuitgesproken Europese beleid om te voorkomen dat vluchtelingen hier asiel kunnen aanvragen. Dat blijkt ook uit het Europese Migratiepact dat vorig jaar is gesloten. Menswaardige oplossingen als humanitaire visa, tijdelijke werkvisa en relocatie hadden allemaal onderdeel kunnen zijn van dat pact, maar ze zijn het niet. De focus van het pact ligt enkel en alleen op het verstevigen van het ondoordringbare Fort Europa, waar geen ruimte is voor vluchtelingen.'

Ondoordringbaar fort

'Maar mensen zullen altijd blijven vluchten, ook als hun tocht levensgevaarlijk wordt gemaakt. Sommige Europeanen denken misschien dat het grensgeweld alleen in landen als Kroatië voorkomt en dat vluchtelingen alleen maar sterven op zee, maar dat is niet zo. Als gevolg van het strenge beleid overlijden mensen diep in Europees grondgebied. En de gewelddadige pushbacks beginnen soms al in het midden van Europa. We signaleren bijvoorbeeld dat vluchtelingen door Oostenrijk worden teruggeduwd naar Slovenië, van Slovenië naar hier en vervolgens naar Bosnië.'

Integratie

'Voor vluchtelingen die wél een asielvergunning krijgen in Kroatië, zijn de ontberingen nog niet voorbij. Kroatië zegt vaak een transitieland te zijn. “Vluchtelingen willen hier niet blijven”, roept de regering. De praktijk is weerbarstiger: het kleine deel van de vluchtelingen dat daadwerkelijk asiel krijgt, krijgt weinig kansen om te integreren. De slechte toegang tot taalles, tot de gezondheidszorg en tot de arbeidsmarkt dwingt mensen om verder te reizen.'

Belangen behartigen

'Als Centre for Peace Studies komen we op voor de belangen van vluchtelingen in grensdetentiecentra en voor het recht om asiel aan te vragen. Ook ondersteunen we vluchtelingen tijdens hun integratie en proberen we, onder andere via onderwijs, het draagvlak voor vluchtelingen te vergroten.'

Kleine overwinningen

'Soms voelt het als vechten tegen de bierkaai. Kracht om door te gaan vinden we in onze kleine overwinningen. Zo kregen we het voor elkaar dat de Europese fondsen en subsidies die worden ingezet rondom de grensbewaking, moeten worden gemonitord door een onafhankelijk bureau. Aan ons nu de taak om te controleren of die monitoring ook daadwerkelijk onafhankelijk is.'

Het verschil

'Ook vinden we steun bij andere non-profit organisaties. Soms organiseren we bijeenkomsten waarbij we allemaal samenkomen: integratiedeskundigen, asieladvocaten, non-profitorganisaties, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen, zoals vluchtelingen die hier hun leven hebben opgebouwd. Hen allemaal bij elkaar zien, van elkaar leren en mooie ontmoetingen zien ontstaan: dat geeft hoop. Samen kunnen we wel degelijk het verschil maken.'

• Centre for Peace studies (CPS) is een NGO die zich sinds 1996 o.a. richt op asiel en integratie van vluchtelingen en asielzoekers. De afgelopen jaren werkt VluchtelingenWerk samen met CPS onder andere op integratie,  belangenbehartiging en strategisch procederen tegen push-backs.