Amwa zit vast in de illegaliteit

Verhaal, 30 juli 2021
Leestijd, 2 min.
Hoewel ze mensen zouden moeten beschermen en verder helpen, handelen overheidsinstanties steeds vaker vanuit wantrouwen. Door in lood gegoten termijnen, torenhoge bewijslast en strenge interpretatie van de regels verdwijnt de menselijke maat en worden vluchtelingen vermalen door het systeem. VluchtelingenWerk luidt de noodklok en bundelt schrijnende voorbeelden uit de praktijk. Deze keer: Amwa wil terugkeren, maar krijgt de papieren niet rond. Al jaren zit hij klem in de illegaliteit.
placeholder

 

 

Terugkeer: onmogelijk

Amwa moet terug naar Benin. Maar terugkeren blijkt onmogelijk zonder identiteitsbewijs: iets wat Amwa nooit heeft gehad en waar hij nu, na vijf jaar proberen, nog steeds niet aan kan komen. 'Drie keer ging ik naar de ambassade van Benin in Brussel, één keer samen met de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). Maar ook toen kon de ambassade mij geen documenten geven om terug te keren', vertelt Amwa.

Oeverloze pogingen

Vanaf dat moment moest Amwa zelf proberen op een andere manier identiteitspapieren te bemachtigen. Amwa: 'Lange tijd ging ik elke week naar VluchtelingenWerk. We schreven mijn oude school en de moskee in mijn dorp, benaderden de burgemeester van een stad verderop en oude bekenden, schakelden organisaties in als het Rode Kruis om familieleden op te sporen en verschillende terugkeerorganisaties: alles zonder resultaat.'

Overlijdensakte

'In het afgelegen gebied waar ik vandaan kom heeft bijna niemand een geboorteakte. Geboortes worden nauwelijks geregistreerd, dat is algemeen bekend', vertelt Amwa. 'Een identiteitsbewijs kan je pas krijgen als je achttien bent, maar ik was zestien toen gewapende mannen mijn dorp binnenvielen en ons wegjoegen. Vanaf die dag is het nooit meer gelukt om contact te krijgen met mijn familie. Toch wil DT&V dat ik een overlijdensakte laat zien van mijn vader, als bewijs van mijn bestaan.'

Gat in asielbeleid

De jaren gaan voorbij. Jaren waarin Amwa niet mag werken, studeren en bij de gratie van zijn gemeente verblijft in een noodopvang. Lilian van der Plaats, teamleider van VluchtelingenWerk, legt uit: 'Voor de enkeling die terug moet, maar "buiten zijn schuld" niet kán terugkeren, is het "buitenschuldbeleid" in het leven geroepen. Het beleid voorkomt dat mensen vast komen te zitten in een leven in de illegaliteit en zou het gat in het asielbeleid moeten opvullen dat ontstaat als herkomstlanden hun onderdanen niet terugnemen.'

Bizarre redenering

Het buitenschuldbeleid lijkt op Amwa’s situatie geschreven. Maar waar DT&V eerst vond dat Amwa harder zijn best moest doen om terug te keren, is de instantie nu van mening dat hij zoveel pogingen heeft ondernomen dat het ongeloofwaardig is dat het nog steeds niet is gelukt. Teamleider Van der Plaats viel nog net niet van haar stoel toen ze die redenering las. 'Deze reactie van IND is een nieuw dieptepunt: als dit de manier is waarop met het buitenschuldbeleid wordt omgegaan, hoe kan iemand daar dan ooit aan voldoen? Dit is Nederland-onwaardig.'

Steun vluchtelingen als Amwa

Iedere vluchteling zoals Amwa heeft een eigen verhaal. Met jouw steun geven we vluchtelingen de begeleiding die ze nodig hebben om hun toekomst in Nederland op te bouwen. Help daarom nu mee met een gift.