Mohammed: 'Vluchtelingen worden niet betrokken bij het maken van beleid'

De afgelopen maanden deed hij onderzoek naar de staat van de zelforganisaties in Nederland en hij werkt mee aan de ontwikkeling van een toolkit die deze organisaties helpt bij hun capaciteitsontwikkeling.

Waarom maak je je hard voor de stem van de vluchtelingen bij de ontwikkeling van beleid?

‘Ik ben geboren in een Palestijns vluchtelingenkamp in Syrië, stateloos en zonder paspoort. Het gevoel van onrecht dat ik geen invloed op mijn leven en mijn toekomst had, zat er daarom al vroeg in. Na mijn komst naar Nederland in 2013 wilde ik het perspectief op vluchtelingen veranderen en laten zien dat vluchtelingen actief kunnen bijdragen aan hun nieuwe samenleving. Daarom heb ik SYVNL opgezet om vluchtelingen en ‘locals’ samen te brengen. Ik merkte echter al snel dat we maar weinig invloed hadden op het beleid dat ons aanging. Daarom ben ik mij bezig gaan houden met het scheppen van mogelijkheden voor dialoog tussen vluchtelingen en beleidsmakers.’

Wat is de meerwaarde van deze toolkit?

‘Met deze toolkit willen we vluchtelingenzelforganisaties helpen om zich meer bewust te zijn van wat ze als gesprekspartners kunnen betekenen bij beleidsdiscussies die hen aangaan. De toolkit biedt handvatten waarmee ze beleidsprocessen kunnen beïnvloeden en als een brug kunnen fungeren tussen de overheid, vluchtelingen en vluchtelingenorganisaties.’

Waarom is zo’n toolkit nodig?

‘Er zijn veel vluchtelingenzelforganisaties, maar ze weten zich nog niet voldoende op de kaart te zetten, en beleidsmakers weten hen nog onvoldoende te vinden. Ze weten vaak niet hoe ze betrokken kunnen raken bij het maken van beleid en hoe ze hun gemeenschap hierbij kunnen betrekken. Verder worden vluchtelingen vaak alleen uitgenodigd om hun persoonlijke verhaal te vertellen, niet om hun beleidsadviezen te delen. Met deze en andere uitdagingen moeten we leren omgaan. Veelal weten instanties deze organisaties te vinden voor culturele activiteiten, maar wanneer er inhoudelijk gesproken wordt over uitdagingen waar vluchtelingen mee te maken hebben, schitteren ze in afwezigheid. Er wordt nog steeds te vaak over vluchtelingen gesproken in plaats van met vluchtelingen. En dit moet veranderen.’

Wat hindert vluchtelingen bij hun integratie?

‘Het grootste struikelblok tot op heden is het integratiebeleid. Gelukkig gaat dat op de schop. Wat ik van harte hoop is dat de perspectieven van vluchtelingen een structurele plek krijgen. Wat op dit moment veel vluchtelingen hindert, is het feit dat het beleid erop gericht is dat ze zo snel mogelijk moeten gaan werken, zonder rekening te houden met hun ervaringen en ambities. Het probleem is dat hier geen langetermijnplan achter zit. Een goed voorbeeld zijn vluchtelingen met een medische achtergrond. Alhoewel zij hoog opgeleid zijn in het land van herkomst, kunnen ze in Nederland niet op hetzelfde niveau werken, terwijl er in de zorg een tekort is aan personeel. Dat is een gemiste kans voor deze mensen en voor de Nederlandse samenleving. Het gevolg is dat deze mensen werk doen onder hun niveau waar ze niet gelukkig van worden, en dat kan de overheid uiteindelijk meer geld kosten dan dat het oplevert. Als zelforganisaties bij dergelijke beleidsvorming en -uitvoering betrokken worden, dan kunnen zij bepaalde zaken tijdig signaleren en meedenken om een beter systeem te creëren.’

Hoe succesvol is het werk van zelforganisaties?

‘Op het gebied van uitvoering zijn er veel zelforganisaties die vooral op lokaal niveau goed werk verrichten. Vooral in tijden van crisis, zoals nu met de coronapandemie. De Helpdesk Nieuwkomers, opgericht door zelforganisaties, is hier een voorbeeld van. Deze helpdesk helpt nieuwkomers met het beantwoorden van hun vragen over bijvoorbeeld corona en thuisonderwijs. Daarnaast geven ze voorlichting om de toegang tot betrouwbare informatie voor alle nieuwkomers in Nederland te vergroten. Maar omdat zelforganisaties geen ruimte krijgen op beleidsniveau, kunnen ze op dat gebied geen invloed uitoefenen.’

Hoe kunnen beleidsmakers en vluchtelingenorganisaties vluchtelingen betrekken bij beleidsontwikkeling?

‘Beleidsmakers en vluchtelingenorganisaties kunnen als eerste stap relaties opbouwen met zelforganisaties. Erkennen dat ze er zijn en gebruikmaken van hun expertise. Daarnaast kunnen ze de perspectieven van vluchtelingen een structurele plek geven binnen hun werk.’

Wat zijn jouw plannen nu?

‘Ik blijf me inzetten voor een structurele plek voor de stem en organisaties van vluchtelingen, op alle beleidsniveaus, van lokaal tot mondiaal. Mijn droom is dat vluchtelingen ‘gewoon’ als de natuurlijke gesprekspartner worden gezien bij ontwikkeling van beleid voor vluchtelingen.’