Voorlichting over vluchtelingen: Harry en de Syrische Zafer

Verhaal, 24 augustus 2020
Leestijd, 4 min.
De Syrische dichter Zafer deelt zijn aangrijpende vluchtverhaal op basis- en middelbare scholen. Die voorlichtingslessen verzorgt hij samen met vrijwilliger Harry, die inmiddels naadloos is ingespeeld op Zafers bijzondere en beeldende vertellingen. 'Ik wil dat leerlingen echt ervaren hoe angst, vluchten en hoop voelt.'
placeholder

Spattend geluk

'Als ik voor een klas sta, begint mijn verhaal met een foto van mij als blij en schattig tweejarig jongetje', vertelt Zafer. 'Daarna laat ik een foto zien van mijn gezin, lachend voor ons mooie huis in An-Nabk: een stad tussen Damascus en Homs. Zo krijgen de leerlingen een indruk van mijn leven in Syrië van vóór de oorlog. Op die beelden spat het geluk ervan af.'

Halsoverkop vluchten

Enkele jaren later staan de gelukkige foto’s in schril contrast met Zafers leven tijdens de oorlog. Zafer uit kritiek op de onderdrukking in zijn land, waar in Syrië de doodstraf op staat. Ook probeert hij als gekozen bestuurslid van An-Nabk met man en macht zijn stad leefbaar te houden. Maar als het regime ingrijpt, wordt het leven voor hem en zijn gezin onhoudbaar. Zafer: 'Ik overleefde ternauwernood een aanslag en moest halsoverkop vluchten, niet wetende of ik naar de dood of het leven rende.'

placeholder

Beeldende lessen

Harry luistert aandachtig als Zafer vertelt over zijn vlucht. 'Ik vind het doorzettingsvermogen en de moed van Zafer bewonderenswaardig. Ook al waren ze tegen het bewind gericht, hij bleef zijn gedichten in Syrië publiceren. Wanneer wij samen voor de klas staan met Bekend maakt Bemind [het voorlichtingsproject van VluchtelingenWerk, red.] maakt hij de leerlingen op een beeldende manier duidelijk wat het betekent om een eigen mening te hebben in een land als Syrië.'

Angst invoelen

Zafer pakt een zwart telefoonhoesje op van tafel en zet zijn meegebrachte pet op. '"Kijk!" roep ik dan streng tegen een leerling. "Kijk goed naar dit hoesje, welke kleur is dit?" Uiteraard antwoordt iedereen dan "zwart". Maar dan zeg ik fel: "Nee! Het is wit! Ik vraag het je nog één keer, welke kleur is dit?" Als de leerlingen niet overstag gaan, ga ik steeds een stapje verder. Eerst fluister ik dat ze veel geld krijgen als ze zeggen dat het hoesje wit is. Vervolgens dreig ik dingen van ze af te pakken. Als iemand zwart blijft zeggen, dan stuur ik de leerling de gang op. Zoals je in Syrië in de gevangenis wordt weggestopt, of erger. Zo maak ik in één klap duidelijk hoe angstig het is om je in Syrië uit te spreken.'

Dicht op elkaar

Harry: 'Tijdens onze voorlichtingen weet Zafer echt de aandacht van de leerlingen te grijpen. Hij is enthousiast en bereidt zich geweldig voor. Mijn rol in de klas is vooral zijn tijdbewaker zijn, Zafer kan veel en lang praten', lacht hij.  In een van hun eerste voorlichtingen samen legt Zafer een klas uit hoe het is om op een kleine, rubberen boot de gevaarlijke oversteek te maken. Hij laat de leerlingen in een hoek van de klas heel dicht op elkaar zitten.

placeholder

Geknutselde boot

Weer thuis gaat Harry direct aan de slag om een boot van plastic zeil te maken, precies de afmeting van het bootje waarop Zafer naar Europa vluchtte. Zafer: 'Elke bijeenkomst rol ik nu de boot uit en vertel dan trots dat Harry die heeft geknutseld. Harry begrijpt de manier waarop ik voorlichting wil geven. Ik wil veel actie-reactie, gebruik theaterelementen en wil leerlingen echt betrekken. En door zijn beroep weet Harry precies hoe het in een klas werkt. Met Harry naast me weet ik altijd zeker dat het goed komt met de voorlichting.'

Gezinshereniging

Iedere keer als Zafer in een klas de foto van zijn gezinshereniging laat zien, wordt Harry weer geraakt. Harry: 'Je ziet in Zafers ogen hoeveel dit moment voor hem heeft betekend. Nog steeds. Anderhalf jaar heeft Zafer zijn kinderen niet gesproken, zelfs dat was te gevaarlijk. Zijn jongste zoon is geboren toen hij op de vlucht was. Zafer zag hem voor het eerst op Schiphol.'

Terug naar Syrië

Zafer knikt zacht: 'Elke keer als ik de foto zie, realiseer ik me weer waarvoor ik mijn gevaarlijke vlucht hebt gemaakt: om mijn gezin weer veilig in de armen te kunnen sluiten en hun een toekomst geven.' De meest gestelde vraag van leerlingen is of Zafer terug naar Syrië gaat. Zafer: 'Dat vind ik ook een logische vraag. Als het ooit kan, wil ik Syrië graag weer opbouwen. Maar niet alleen liggen de steden in puin, ook de mensen zijn kapot. Ik houd hoop dat de situatie beter wordt, want hoop doet leven.'

En wat als één van de twee stopt met het geven van voorlichtingen? Zafer, vastberaden: 'Harry stopt niet! En ik ook niet. Wij gaan door, want alleen door deze ontmoetingen kun je elkaar écht leren begrijpen.'

Dit artikel verscheen eerder in VluchtelingenWerk Magazine. Lees het magazine online >>