Themadossier Wet inburgering 2021 en uitvoering gemeenten

placeholder

Op 1 januari 2022 is de Wet inburgering 2021 ingevoerd. VluchtelingenWerk heeft jarenlang aandacht gevraagd voor de problemen die vluchtelingen ondervonden op hun weg naar het verplichte inburgeringsexamen. Onder de vorige inburgeringswet (Wet inburgering 2013) liet de overheid hen te veel aan hun lot over, en velen kwamen hierdoor in de problemen. Ook uit de evaluatie van deze wet bleek dat de inburgering voor veel vluchtelingen te ingewikkeld was, de eigen verantwoordelijkheid voor inburgering niet realistisch en dat malafide aanbieders misbruik maakten van hun kwetsbare positie. Vandaar de nieuwe wet.
NB. Afhankelijk van de datum waarop vluchtelingen inburgeringsplichtig zijn (ge)worden kunnen zij onder de vorige Wet inburgering 2013 of onder de huidige Wet inburgering 2021 vallen.

  • Tip: Maak gebruik van het extra budget voor nieuwkomers die nog onder de Wet inburgering 2013 moeten inburgeren. Voorkom dat zij onnodig in de problemen komen door de inburgering van deze zogenaamde ‘ondertussengroep’ zoveel mogelijk te ondersteunen en hierbij gebruik te maken van de speciale aanpak voor de groep die op korte termijn in de problemen dreigt te komen: ‘de ELIP- groep’.
  • Tip: Bekijk de handreiking ‘Werken in de geest van de nieuwe wet’.

Onder de huidige Wet inburgering 2021 hebben de landelijke overheid en DUO een aantal van hun eerdere taken behouden. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijft verantwoordelijk voor het functioneren van het inburgeringsstelsel en DUO voor de handhaving van de inburgeringsplicht en -termijn. DUO houdt onder meer in de gaten of de inburgeraar op tijd slaagt, verleent verlenging of ontheffing en kan bij het verstrijken van termijnen boetes uitdelen. Daarnaast zorgt DUO voor het afnemen van een aantal landelijke examens en is zij verantwoordelijk voor de leerbaarheidstoets.

De regie op de uitvoering van deze wet ligt echter bij gemeenten. Daarbij zijn er voor gemeenten veel vragen om te beantwoorden en keuzes om te maken. Hebben gemeenten werkzaamheden bijvoorbeeld uitbesteed, werken ze bij de inburgering zelfstandig of samen met andere gemeenten? Hoe geven gemeenten de nieuwe taken vorm en zorgen ze voor maatwerk? Hoe voorkomen ze sancties en werken ze samen met betrouwbare partners? Kortom, er valt voor gemeenten en andere betrokkenen nog genoeg te verkennen en te leren!

Naast informatie over de Wet inburgering 2021 bevat deze pagina ook veel tips voor gemeenten. VluchtelingenWerk heeft een compleet aanbod om deze uitvoering te ondersteunen. Zie hier voor meer informatie over ons aanbod en hoe we inburgeraars kunnen ondersteunen bij hun inburgering.

Veranderingen voor gemeenten

De Wet inburgering 2021 zorgt voor grote veranderingen, ook bij gemeenten. De regierol bij de uitvoering van deze wet brengt veel nieuwe taken met zich mee.

Gemeenten kunnen hierin belangrijke keuzes maken, samenwerken met andere gemeenten en met (soms nieuwe) uitvoeringspartners. Zeker bij geringe aantallen nieuwkomers is het voor veel kleinere gemeenten onbetaalbaar om het aanbod voor inburgering zelfstandig in te kopen en voldoende maatwerk te bieden. Regionaal samenwerken biedt dan uitkomst. Buurgemeenten of de arbeidsmarktregio kunnen gezamenlijk wél een gedifferentieerd en volledig aanbod organiseren met voldoende instroommomenten verspreid over het jaar.

  • Tip: Bekijk deze visual waarin een aantal taken van gemeenten op een rijtje zijn gezet.
  • Tip: Zorg voor goede monitoring van het lokale inburgeringsbeleid en betrek de doelgroep bij (de uitvoering van) het gemeentelijke inburgeringsbeleid. Stel hiervoor bijvoorbeeld een klankbordgroep samen van ervaringsdeskundigen (ex-/inburgeringsplichtigen).  
  • Tip: Zorg voor goede communicatie over de inburgering en geef inburgeringsplichtigen duidelijke  voorlichting over hun rechten en plichten. Zie de uitgangspunten voor de communicatie van de VNG en een animatie in meerdere talen.

Verantwoordelijkheid gemeenten start al in het azc

Onder de huidige wet zijn gemeenten verantwoordelijk voor het regelen van de inburgering van vluchtelingen en het bevorderen van hun participatie en integratie in de Nederlandse samenleving. Dat begint al in het asielzoekerscentrum (azc), op het moment dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) beslist in welke gemeente een vluchteling wordt gehuisvest. De gemeente kan vanaf dat moment starten met (het verzamelen van relevante informatie voor) de inburgering van hun aanstaande inwoner.

  • Tip: Zorg voor een warme overdracht met het COA en voorkom dat inburgeraars telkens om dezelfde informatie worden gevraagd.
  • Tip: Zorg dat inburgeraars zo snel mogelijk kunnen starten met hun inburgering. Uit onderzoek blijkt dat een snelle start de kans op een succesvolle integratie bevordert.
  • Tip: Bekijk voor meer informatie de ‘Handreiking scenario’s warme overdracht van COA naar gemeenten’ van Divosa.

Wet inburgering 2021: nieuwe taken voor gemeenten

Er zijn verschillende nieuwe taken bijgekomen voor gemeenten, zoals: