Projecten Terugkeer: terug naar het land van herkomst

Vluchtelingen van wie de asielaanvraag is afgewezen, moeten Nederland zelfstandig verlaten. Dat is na een vaak jarenlang verblijf in Nederland verre van eenvoudig. Hoe veilig is de situatie in het land van herkomst nu? Zijn er banen? En hoe zal de familie reageren op de terugkeer? Wij helpen vluchtelingen zich goed voor te bereiden op hun terugkeer.

  • Over terugkeer

    Uitgeprocedeerde asielzoekers die willen terugkeren, kunnen gebruikmaken van de voorzieningen van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Zij bieden bijvoorbeeld reisdocumenten en een ticket naar het land van herkomst. Maar een asielzoeker heeft voor een duurzame terugkeer soms meer hulp nodig. Juist VluchtelingenWerk, die gedurende de hele asielprocedure naast de asielzoeker staat, kan op een respectvolle manier helpen bij het voorbereiden van zelfstandige terugkeer. Dat doen we via twee projecten: Een Nieuw Hoofdstuk en Met Opgeheven Hoofd.

    Project Een Nieuw Hoofdstuk

    Met het project Een Nieuw Hoofdstuk begeleidt VluchtelingenWerk (met name) uitgeprocedeerde asielzoekers. Samen met cliënten bespreken we de mogelijkheden: een eventuele (nieuwe) procedure, de consequenties van illegaliteit en ondersteuning bij terugkeer. En we bekijken hoe we praktische en emotionele drempels die terugkeer belemmeren kunnen aanpakken, zodat cliënten zelf een weloverwogen keuze kunnen maken. Dit gebeurt op 20 regionale steunpunten volgens een landelijke, uniforme methodiek. Als de cliënt besluit terug te gaan, krijgt hij verdere begeleiding in het VluchtelingenWerk-project Met Opgeheven Hoofd of via re-integratieactiviteiten van een van onze partners. Zo zorgen we ervoor dat de terugkeer zo goed mogelijk verloopt.

    Project Met Opgeheven Hoofd

    In het project Met Opgeheven Hoofd krijgen cliënten begeleiding bij de voorbereiding op de daadwerkelijke terugkeer en hun re-integratie. We brengen de cliënt hiervoor in contact met een partnerorganisatie in het land van herkomst. We bespreken de mogelijkheden voor werk, een eigen onderneming, contact leggen met familie, opleiding, medische zorg of huisvesting. En we maken een plan van aanpak.

    De partnerorganisatie in het land van herkomst ondersteunt teruggekeerde cliënten bij het uitvoeren van hun plan. De medewerkers van dit soort lokale organisaties kennen het land het best en kunnen daardoor goede informatie geven over de politieke en economische situatie en over mogelijkheden om een nieuw bestaan op te bouwen. Zo kunnen uitgeprocedeerde asielzoekers ‘met opgeheven hoofd’ terugkeren.

  • Waarom terugkeerbegeleiding?

    wat is de rol van VluchtelingenWerk?Vluchtelingen die niet in Nederland mogen blijven, krijgen te maken met veel drempels die belemmeren dat ze teruggaan naar het land van herkomst. Bijvoorbeeld schaamte ten opzichte van de familie en een gevoel van falen, omdat de jaren in Nederland 'verloren jaren' zijn geworden.

    Praktische belemmeringen

    Er zijn vaak praktische belemmeringen, zoals het niet kunnen verkrijgen van bron- of reisdocumenten. Ook spelen de politieke en economische situatie en de levenskansen in het land van herkomst een grote rol. De asielzoeker heeft vaak vragen als: zijn er wel mogelijkheden om 'thuis' weer aan het werk te gaan? Is er nog wel een sociaal netwerk?

    Begeleiding is belangrijk

    Vluchtelingen hebben jaren in een 'wachtstand' gestaan en zijn niet meer gewend de regie te nemen. Begeleiding bij het vinden van een toekomstperspectief en bij de zelfstandige terugkeer is dus belangrijk. VluchtelingenWerk biedt deze begeleiding.

    Perspectief voor nieuw bestaan

    Wij vinden het belangrijk dat terugkeer zoveel mogelijk gebeurt volgens een aantal principes:

    • Er is sprake van ‘zelfstandig vertrek’, dat wil zeggen dat de (ex-)asielzoeker op basis van goede informatie zelf besluit terug te gaan.
    • Terugkeren moet veilig zijn. Hierbij moet worden gekeken naar juridische veiligheid: is terugkeer mogelijk zonder angst voor vervolging of onmenselijke behandeling? Maar ook naar fysieke veiligheid (tijdens de reis terug, waaronder bescherming tegen gewapende aanvallen) en materiële veiligheid (waaronder toegang tot het land en het verwerven van middelen van bestaan). VluchtelingenWerk volgt de veiligheidssituatie in de landen van herkomst nauwlettend en past het beleid hierop aan.
    • De terugkeer moet waardig zijn en er moet een perspectief zijn voor een nieuw bestaan in het land van herkomst.
    • De terugkeer wordt gemonitord, om de rechten van de individuele asielzoeker te beschermen en om bij te dragen aan een effectief terugkeerbeleid.

    Zelfstandige terugkeer

    Met goede begeleiding is terugkeer mogelijk. Daar gelooft VluchtelingenWerk in. En zo maken we de cirkel van onze dienstverlening rond: het adviseren van (uitgeprocedeerde) asielzoekers en vluchtelingen van A tot Z – van aankomst tot zelfstandigheid – waar ter wereld dit ook is.

  • David aan het woord

    'Ik heb eindelijk weer rust gevonden'

    Nadat zijn asielverzoek werd afgewezen, probeerde David zeventien jaar lang een bestaan op te bouwen in Nederland. Maar de situatie werd onhoudbaar. 'Hoe graag ik ook wilde, ik realiseerde me dat er in Nederland geen toekomst voor mij was.'

    De andere ‘Terug naar…’ lezen?

  • Samenwerking

    Het fonds voor asiel, migratie en integratie van de EUVoor de begeleiding rondom terugkeer werken we nauw samen met partners in Nederland die zich bezighouden met terugkeer en re-integratie.

    Ook maken we deel uit van ERSO, het netwerk van European Reintegration Support Organisations. ERSO ondersteunt in samenwerking met partner-NGO's in landen van herkomst de duurzame re-integratie van uitgeprocedeerde asielzoekers. Voor meer informatie zie: www.erso-project.eu.

    Dankzij AMIF en SVT

    Beide terugkeerprojecten worden financieel mede mogelijk gemaakt door het fonds voor asiel, migratie en integratie van de EU (AMIF). Het project Met Opgeheven Hoofd is daarnaast mede mogelijk gemaakt door de Stuurgroep Vrijwillige Terugkeer (SVT), namens de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

  • Uit de praktijk

    Nieuwsbrief 2 – Terugkeerders aan het woord

    In de tweede nieuwsbrief laten we aan de hand van persoonlijke terugkeerverhalen zien wat onze partnerorganisaties ter plekke voor (uitgeprocedeerde) asielzoekers kunnen betekenen. We stellen de consulenten Land van Herkomst aan je voor die de schakel vormen tussen onze cliënten en de partnerorganisaties.
    Mazan (42) keerde terug naar Noord-Irak. 'Mensen begrijpen niet waarom ik ben teruggekeerd, na zo’n lange reis. Maar ik ben blij dat ik terug ben bij mijn familie, vrouw, kinderen en ouders.'

    Nieuwsbrief 1 – Partnerorganisaties uit herkomstlanden bezoeken Nederland

    In de eerste nieuwsbrief van het project Terugkeer besteden we aandacht aan het bezoek van vertegenwoordigers van lokale partnerorganisaties uit landen van herkomst.
    Ook Paul uit Nigeria komt aan het woord. Hij vertelt over zijn overweging om terug te keren naar zijn land van herkomst. “Ik ben bang om terug te keren, maar ik wil ook niet meer illegaal zijn. Ik heb geen werk en geen huis. Hier is geen toekomst voor mij. Of ik de stap ga zetten, weet ik nog niet.”

  • Meer weten of meedoen?

    Wil je meer weten over de projecten Een Nieuw Hoofdstuk of Met Opgeheven Hoofd of wil je onze terugkeerprojecten (financieel) ondersteunen? Stuur dan een e-mail naar landelijk projectleider Annet IJff, aijff@vluchtelingenwerk.nl.

    Voor meer informatie over de uitvoering van de projecten in jouw regio kun je contact opnemen met de regionaal projectleider: