Gariba vindt een baan als psycholoog en leeft weer
Peter is een van de arbeidscoaches van de Werkhelpdesk van VluchtelingenWerk Zuidwest-Nederland. En die Werkhelpdesk heeft iets te vieren! Namelijk de 100-ste aanmelding. De Werkhelpdesk is een online plek voor arbeidscoaching van statushouders. Online begeleiding is handig, maar in coronatijd zelfs noodzakelijk. Tien maanden geleden werd de helpdesk in het leven geroepen en er wordt volop gebruik van gemaakt. De hoogste tijd om te videobellen met Gariba.*
In 2015 is Gariba de oorlog in Syrië ontvlucht. Ze is om bureaucratische redenen echter staatloos en krijgt hierdoor in eerste instantie geen verblijfsvergunning in Nederland. Ze wacht in plaats daarvan drie jaar in azc’s en een vrijheidsbeperkende locatie (VBL). Op laatstgenoemde plek mag ze niets, voelt ze zich behandeld als een crimineel en verliest ze bijna de wens om te leven. Toch komt daar opeens dat magische briefje: een tijdelijke verblijfsvergunning in Nederland. Anno 2021 is Gariba net gestart in een baan als basispsycholoog, een baan die ze met hulp van arbeidscoach Peter (65) van de Werkhelpdesk heeft gevonden.
Koppig of visie
'In Syrië werkte ik met Iraakse vluchtelingen. Ik houd ervan anderen te helpen. Dat heb ik van mijn ouders. We waren altijd mensen aan het helpen en met name vreemdelingen. Ik ben ook afgestudeerd in psychologie. In Syrië is dat geen populaire studie: iedereen zei altijd tegen me dat ik naar de school voor gekken ging. Maar ik negeerde hun commentaar en studeerde door.' Gariba is een vrouw met een sterke visie en gaat door ook wanneer ze tegenslag ervaart. 'Mijn vader zei vaak tegen me dat ik altijd doe wat ik wil', zegt ze lachend, 'maar ik kan het niet helpen. Ik wil geen problemen veroorzaken, maar als ik zie dat iets moet gebeuren dan kan ik niet anders.'
Staatloos
De ouders van Gariba zijn in de jaren tachtig genoodzaakt naar Syrië te vluchten vanuit Irak. Gariba wordt in Syrië geboren en groeit er op, maar krijgt door politieke en bureaucratische redenen de Syrische nationaliteit niet toegekend. Hierdoor mag zij bijvoorbeeld wel studeren, maar kan ze nooit voor de wet trouwen. 'Ik heb geen nationaliteit. Aan het einde van dit jaar mag ik het Nederlanderschap gaan aanvragen. Ik vind het zo spannend. De eerste keer dat ik misschien een nationaliteit zal hebben!'
Het is haast niet te bevatten dat iemand geen nationaliteit heeft, iets wat voor de meesten een vanzelfsprekendheid is. Heb je die echter niet, dan blijven veel deuren dicht. 'Ik moest drie jaar wachten voordat mij een verblijfsvergunning toegekend werd in Nederland. En dat gebeurde pas nadat ik verplicht asiel had moeten aanvragen bij de consulaten van Irak en Syrië. Dat werd me door beide landen geweigerd. Door Irak omdat mijn ouders om politieke redenen nooit de Iraakse nationaliteit toegekend hebben gekregen - en ik dus ook niet - en Syrië niet vanwege de oorlog', vertelt Gariba met tranen in haar ogen. 'Toen ik eindelijk de vergunning kreeg, duurde het een week voordat ik het echt kon geloven.'
Niet meer willen leven
Eind 2018 krijgt Gariba haar verblijfsvergunning en komt er een einde aan een gitzwarte periode. 'Ik moest van maart 2017 tot februari 2018 verblijven in een VBL. Een centrum waar je verblijft als je moet terugkeren naar je thuisland. Ik mocht niet werken, niet studeren en voelde me behandeld als een crimineel.' Daarnaast konden Gariba en haar man niet gezamenlijk als echtpaar asiel aanvragen, omdat hun huwelijk niet door de Nederlandse wet erkend wordt.
'De aanvraag van mijn man werd afgewezen en hij moest terugkeren naar Irak, zijn thuisland. Het is daar verre van veilig.' De zorgen en stress eisen zijn tol van Gariba haar gezondheid: ze kan op een gegeven moment niet meer lopen door hyperventilatie en stress. 'Ik wilde niet meer leven en voelde me dood.' Toch blijft ze anderen helpen en tolkt in het terugkeercentrum. En waar ze kan, probeert ze Nederlands te leren. 'Ik hou van studeren, dat houdt me op de been.'
Keerpunt
Door de verblijfsvergunning verandert alles. Eindelijk mag ze naar school, en kan ze gaan toewerken naar een baan als psycholoog. Maar waar begin je dan? 'Ik zocht steeds naar verkeerde vacatures.' Via de Werkhelpdesk van VluchtelingenWerk komt Gariba in contact met arbeidscoach Peter en dan gaat het snel. 'Hij hielp me mijn CV geschikt te maken voor de Nederlandse markt en adviseerde me om naar vacatures voor Arabisch sprekende basispsycholoog te zoeken. Zelf had ik mijn diploma al laten waarderen bij het Nuffic (Nederlandse organisatie voor internationalisering in onderwijs).'
Solliciteren is oefenen
Peter heeft in zijn rol van manager jarenlang expertise opgebouwd in de juiste kandidaat koppelen aan de juiste functie en heeft heel wat sollicitatiegesprekken gevoerd. 'Ik help mensen een realistisch beeld te vormen van wat er mogelijk is.' Dat doet hij niet door hen alles voor te schotelen, maar door ze zelf - met hulp - te laten zoeken naar vacatures en te kijken naar de gestelde eisen. 'Solliciteren is oefenen. Je moet niet verwachten meteen aangenomen te worden.' En, zo erkent hij: 'Je moet als arbeidscoach ook tegen teleurstelling kunnen.'
Ik werk, dus ik leef
Bij Gariba verloopt het echter volgens het boekje: een van de eerste vacatures die Peter voor haar spot, blijkt een gelukstreffer. Gariba solliciteert, krijgt een gesprek en wordt aangenomen voor de functie van basispsycholoog Arabischtalig. Peter: 'Het is superleuk dat ze een baan heeft gevonden. Dat geeft mij ook zelfvertrouwen! Je weet dat het heel moeilijk is en als het dan lukt, is het iets om trots op te zijn.' Gariba is dolgelukkig: 'Nu ik weer mag werken, leef ik weer!'
Terug naar het VBL
Gariba heeft na een maand proeftijd zojuist gehoord dat zij een vast contract krijgt. Ze hoopt haar man spoedig naar Nederland te kunnen halen én officieel ‘Nederlander’ te zijn. En haar ultieme droom is om mensen in het VBL psychologische begeleiding te kunnen geven: 'Mensen zijn daar zó verdrietig, dat ze de wens verliezen om te leven. Ik wil hen heel graag helpen.'
*Gariba is om veiligheidsredenen niet de echte naam. Het betekent ‘een vrouw die vreemd is op haar plek’ en is uitgekozen door de geïnterviewde.