40 jaar VluchtelingenWerk: een bijeenkomst vol bezinning en lichtpuntjes

Nieuws, 14 oktober 2019
Leestijd, 7 min.
Het veertigjarig bestaan van VluchtelingenWerk is geen reden voor een feestje, wel een mijlpaal om bij stil te staan en te reflecteren op wat was en nog gaat komen. De aanwezigheid van de koning gaf extra luister aan het jubileum van een organisatie die met raad, daad en medemenselijkheid al veertig jaar klaarstaat voor asielzoekers en vluchtelingen in Nederland.
placeholder

Bekijk de terugblik op de bijeenkomst

 

 

 

Afkalvende vluchtelingbescherming

Het Hembrugterrein in Zaandam – een voormalig militair complex, nu een artistiek broeinest – vormt het symbolische decor voor deze bezinnende samenkomst. In de sfeervolle, landelijk aandoende zaal spoelden aan het eind van de negentiende eeuw de werknemers van de voormalige wapen- en munitiefabriek de schadelijke stoffen van hun lijven. 120 jaar later schetst Abdeluheb Choho, directeur van VluchtelingenWerk Nederland, in deze historische waszaal een grimmig beeld over de afkalvende vluchtelingbescherming anno 2019: 'De muren van fort Europa worden steeds hoger opgetrokken. Willens en wetens is Europa gestopt met het redden van mensen op zee. In de politieke arena zijn vluchtelingen een speelbal geworden voor politiek gewin en wie op social media kijkt, ziet dat de ontmenselijking van vluchtelingen groteske vormen aanneemt. We staan steeds verder af van de beschaving die aan de wieg heeft gestaan van het vluchtelingenverdrag en vergeten daarbij dat niemand vrijwillig vlucht.'

Toch optimistisch

Maar ondanks zijn zorgen staat hier toch een optimist, gaat Choho verder. 'Het is de rijkdom van VluchtelingenWerk die laat zien dat er ook een ánder Nederland is. Een land waar 15.000 vrijwilligers zich inzetten voor vluchtelingen en waar 65.000 donateurs die inzet mogelijk maken. Mensen die geloven in gemeenschap, in het verrijken van de samenleving door daar belangeloos een bijdrage aan te leveren.'

Choho roept het zwijgende midden op om verantwoordelijkheid te nemen, om zichtbaar te maken dat uit onderzoek steeds weer blijkt dat twee derde van Nederland vindt dat vluchtelingen bescherming verdienen. 'Wij moeten onze stem laten horen, niet luisteren naar de schreeuwende minderheid. Ondanks dat we murw geslagen lijken door het fake nieuws en de harde toon in het debat, moeten we allemaal optimisten zijn. Dat kunnen we alleen als we dat samendoen, u en ik. Laten we ons daarbij leiden door de drijfveer van alle vrijwilligers die dit al jarenlang doen.'

Jullie houden ons scherp

Ankie Broekers-Knol, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, spreekt op het podium namens de overheid haar grote achting uit voor het werk van VluchtelingenWerk. 'Het begeleiden van asielzoekers tijdens hun asielprocedure en de hulp bij inburgering en het vinden van werk voor statushouders, daar hebben wij heel veel waardering voor. Tegelijkertijd bemoeit VluchtelingenWerk zich ook met het beleid en daar zijn jullie niet stil over. Maar hoewel het soms knettert tussen ons, waarderen wij dat óók. Het houdt ons in ieder geval scherp. Dankzij jullie wordt het draagvlak voor het asielbeleid in Nederland behouden en versterkt.'

Bekend maakt bemind

Ontroerend is het gesprek tussen vrijwilliger Jilly van den Ameele (75) en de Syrische Khaled Al-Shareef (31). Sinds hun ontmoeting in het asielzoekerscentrum, nu vier jaar geleden, hebben de twee nog dagelijks contact. Jilly beschouwt Khaled als zijn kleinzoon, Khaled noemt Jilly zijn 'opa'. Van den Ameele is al 27 jaar vrijwilliger voor VluchtelingenWerk en Khaled is dit jaar één van de gezichten van de campagne 'Niemand vlucht vrijwillig' van VluchtelingenWerk. 'Ik vind het belangrijk om het echte beeld te laten zien van vluchtelingen', zegt hij over zijn motivatie om mee te doen. 'Wat je leest in de krant en ziet op de televisie is niet altijd waar. Vluchtelingen en Nederlanders zouden vaker in contact met elkaar moeten komen. Luister naar elkaar en vorm je eigen mening is mijn tip. Baseer je mening niet op de krant, maar op een ontmoeting.' 

Door de eeuwen heen

Orchestre Partout zorgt voor een muzikaal intermezzo. Deze groep gevluchte muzikanten van over de hele wereld, met wekelijkse jamsessies in asielzoekerscentra, wil mensen verbinden door middel van muziek. Na deze vrolijke onderbreking en de komst van de koning die vooraan in de zaal plaatsneemt, is het de beurt aan historicus en hoogleraar James Kennedy voor een les vluchtelinggeschiedenis door de eeuwen heen. Ook hij benadrukt de boodschap die tijdens deze bijeenkomst overal in doorklinkt: dat niemand vrijwillig huis en haard en alles wat hij lief heeft achterlaat.

Maatjes en pleitbezorgers

'Veel vluchtelingen blijven verlangen naar het land en thuis dat zij achterlieten', aldus Kennedy. ‘Ze moeten wennen en voelen zich vaak ontheemd, vervreemd van hun eigen cultuur en die van hun gastland. Naast rouw om wat verloren is gegaan en verdriet omdat zij hun talenten hier minder goed kunnen ontplooien, kampen zij soms met trauma's, een taalachterstand en een gebrekkig netwerk. Wil je vluchtelingen helpen bij hun integratie, dan heb je niet alleen taalcursussen en inburgeringscursussen nodig, maar ook pleitbezorgers, maatjes en de kans om een leven lang te mogen leren.'

Waardige lichtpuntjes

In deze tijd is het opnemen van vluchtelingen een van de grootste morele verantwoordelijkheden, gaat Kennedy verder. 'Er staan mensenlevens op het spel en wij hebben het vermogen om mensenlevens te redden. De komst van vluchtelingen betekent dat er spanningen en wrijvingen zullen zijn, maar óók een verrijking van onze samenleving met hun talenten en inzichten. Gewoon menselijk contact is hierbij van groot belang. Hoogleraar Halleh Ghorashi noemt het 'lichtpuntjes': mensen die verder kijken en vluchtelingen behandelen met de waardigheid die een mens verdient, vreemdeling of niet.'

Vier generaties vluchtelingen

Hoe het gesteld was met de lichtpuntjes en het draagvlak in de Nederlandse samenleving tijdens hun aankomst in Nederland, vertellen vier vluchtelingen uit verschillende generaties. De Chileense Patricia Schell (65) verliet in 1973 noodgedwongen haar land na de militaire coup. Zainab Osman (45) ontvluchtte in 1994 de burgeroorlog in Somalië en Samir Maglajlic (52) in 1995 de hel die Bosnië verworden was. De Syrische Armen Melkonian (29) liet in 2015 niet alleen de oorlog achter zich, maar ook het land waar hij al jaren onderdrukt werd als homoseksueel.

Warm dekentje

In een tijd waarin ze zich eenzaam voelde en gekweld werd door heimwee, herinnert Zainab zich het broodnodige 'warme dekentje' dat VluchtelingenWerk haar bood. Patricia vergeet nooit de overlevenden van de concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog, die de pas aangekomen Chileense vluchtelingen zo goed bijstonden. Samir vertelt vol warmte over zijn buurvrouw, die daags na zijn vergunning aan de deur kennismaakte en 'aanbood te helpen met alles wat we maar nodig zouden hebben.' Maar ondanks de kerstkaarten die Armen aan zijn buren schreef na zijn aankomst in december een paar jaar geleden, kreeg hij van niemand een antwoord terug. Vier jaar later heeft hij nog steeds geen contact met zijn buren. 'Mijn ervaring is dus anders dan die van jullie', zegt hij en zijn woorden maken indruk op de aanwezigen in de zaal. Gelukkig heeft hij door zijn werk, studie en hobby’s inmiddels een rijk sociaal leven opgebouwd, één waarin hij eindelijk zichzelf kan zijn.

Voorvechter Award

Pleitbezorgers die het draagvlak voor vluchtelingen vergroten zijn nog altijd hard nodig, zoals James Kennedy al opmerkte. Daarom reikt VluchtelingenWerk voor het eerst de 'Voorvechter Award' uit: een speciale onderscheiding voor mensen die niet gebonden zijn aan VluchtelingenWerk, maar wel hun nek uitsteken voor vluchtelingen en uit hun eigen comfortzone stapten om vluchtelingen belangeloos te helpen. De VluchtelingenWerk-jury selecteerden vier genomineerden:

Gerrie en Jan Pennings die, ondanks hun bedenkingen bij het nieuws dat vluchtelingen hun buren zouden worden, de Syrische buren al snel een portie patat aanreikten over de schutting en het sindsdien uitstekend met elkaar kunnen vinden. Maar ook de jonge Berend en Pjotr Sauer, die op eigen initiatief al drie jaar een vakantieweek voor vluchtelingkinderen en hun ouders organiseren. Marinus Pannevis, die in Amsterdam wekelijks diners organiseert waar Nederlanders en vluchtelingen elkaar onder een gezellig en ongedwongen samenzijn ontmoeten. En Irma Groenendaal, die het voor elkaar kreeg dat vluchtelingen op haar werk een ingang kregen en er nu duurzaam ingezet worden. Het zijn Berend (23) en Pjotr (26) Sauer die er uiteindelijk met de award vandoor gaan, maar duidelijk is dat al deze voorvechters evenveel eer toekomt.

Gezichten achter de cijfers

Jilly van den Ameele en Martina Blokland (24) nemen symbolisch een award voor alle 15.000 vrijwilligers in ontvangst en VluchtelingenWerk-ambassadeur Mo Hersi krijgt de Lefgozer Award, voor zijn onvermoeibare en vrolijke inzet om het draagvlak voor vluchtelingen in Nederland te vergroten. Voorzitter van de Raad van Toezicht Winnie Sorgdrager is de hekkensluiter van deze bijzondere middag. Zij blikt terug op haar jaren als minister in de jaren 90: 'Het viel me toen al op dat er alleen maar gesproken werd over aantallen en stromen, terwijl het over mensen zou moeten gaan. Laten we ervoor zorgen dat de mooie en leuke verhalen zoals we die vandaag hoorden meer aandacht gaan krijgen. Laten we met elkaar een positiever geluid verspreiden en vluchtelingen weer een gezicht achter het cijfer geven.'

Ode aan de vrijwilligers van het allereerste uur

Winnaar van de Lefgozer-award en ambassadeur van VluchtelingenWerk, Mo Hersi, maakte een ontroerend filmpje over de vrijwilligers van VluchtelingenWerk van het eerste uur.

[[{"fid":"363197","view_mode":"default","fields":{"format":"default","alignment":""},"type":"media","field_deltas":{"1":{"format":"default","alignment":""}},"attributes":{"style":"height: 488px; width: 800px; border-width: 5px; border-style: solid;","class":"media-element file-default","data-delta":"1"}}]]

 

 

 

 

 

Bied Afghanen bescherming

VluchtelingenWerk Nederland roept het Nederlandse kabinet op om Afghaanse vluchtelingen de bescherming te bieden die zij nu heel hard nodig hebben. Help ook mee en laat je stem horen!