CDA-plan ontheemdenstatus Syriërs onwenselijk

Nieuws, 12 november 2014
Leestijd, 2 min.
CDA-leider Sybrand Buma gaf afgelopen weekend aan dat hij grote aantallen Syriërs een zogenoemde ontheemdenstatus wil geven. Dat zou ervoor zorgen dat de asielprocedure niet vastloopt, zoals volgens Buma nu het geval zou zijn. Volgens hem zorgt een ontheemdenstatus er ook voor dat vluchtelingen makkelijker teruggaan, omdat ze hier slechts gedurende een paar jaar opvang krijgen, in plaats van een (tijdelijke) verblijfsvergunning van vijf jaar zoals nu. VluchtelingenWerk vindt dit plan onnodig, onwenselijk en onrealistisch.

In de wachtstand

Buma stelt onterecht dat er sprake is van een zorgwekkende situatie, dat Nederland onevenredig veel vluchtelingen zou opvangen en dat we dat niet aankunnen. Ongeveer 70% van de asielzoekers gaat naar vijf Europese landen. Nederland zit daar niet bij. In 1994 waren er meer dan 50.000 asielaanvragen (vooral Joegoslaven) en in 2002 zaten er meer dan 80.000 asielzoekers in de opvang. Dit jaar waren er tot en met september een kleine 20.000 asielaanvragen en zitten er momenteel bijna 25.000 mensen in de opvang. Een ontheemdenstatus is dus niet nodig en is bovendien onwenselijk. Met een dergelijke status worden vluchtelingen in de wachtstand gezet. Ze hebben enkel recht op opvang. Verder mogen ze niets. Ze kunnen niets anders doen dan wachten. Deze onzekerheid is funest voor hun gezondheid, zelfredzaamheid en weerbaarheid. Dit is slecht voor de vluchteling en voor Nederland.
Tijdens de Bosniëcrisis was de ontheemdenstatus geen lang leven beschoren. Toen de overheid tot de ontdekking kwam dat het conflict langer zou duren dan aanvankelijk gedacht, ging zij asielaanvragen weer in behandeling nemen en kregen mensen veelal een verblijfsvergunning. Dit betekende het einde van de ontheemdenstatus.

Bescherming onthouden

Het opnieuw introduceren van een ontheemdenstatus is onrealistisch. Ten eerste hebben mensen het recht om asiel aan te vragen. Het is de taak van de overheid om deze aanvraag zo zorgvuldig en snel mogelijk te beoordelen. Getuige de vele verblijfsvergunningen die nu worden verleend, bevinden zich onder de Syriërs veel mensen die recht hebben op bescherming. Met een ontheemdenstatus wordt deze bescherming hen onterecht onthouden.
Uit niets blijkt dat mensen eerder teruggaan indien zij jarenlang hebben moeten wachten op een beslissing. Integendeel. Bij de Bosniërs zagen we dat juist dat mensen met een verblijfsvergunning gingen nadenken over terugkeer. Er werd hen toen namelijk de mogelijkheid geboden om met behoud van de vergunning een kijkje te nemen in het land van herkomst ('look and see'-regeling).

Wat is de winst?

Kortom: VluchtelingenWerk vraagt zich af wat de winst is van het voorstel van Buma om een ontheemdenstatus te (her)introduceren. Het lost niets op, geeft mensen onzekerheid en schort de echte asielprocedure alleen maar op. Er komen relatief veel minder asielzoekers naar Nederland dan in de jaren negentig het geval was. Bovendien komen de Syriërs uit een oorlog die nu al drie jaar duurt en het ziet er niet naar uit dat de situatie binnen afzienbare tijd verbetert. Dus geef hen een status, zodat ze verder kunnen met hun leven. Onze ervaring is dat als de veiligheid het toelaat veel vluchtelingen zelf ook terug willen en zullen keren.