Kort geding tegen het Rijk en COA van start

Tijdens de zitting lichtten wij toe waar het ons om gaat: een jaar geleden openden de eerste noodopvanglocaties de deuren. Sindsdien wachten 18.000 asielzoekers onder inhumane omstandigheden in tenten, gymzalen en evenementenhallen die niet geschikt zijn voor bewoning. De leefomstandigheden zakken daar onder de humanitaire ondergrens.

Die inhumane omstandigheden zijn niet tijdelijk, maar structureel geworden. Asielzoekers wachten vaak maanden op verbetering, maar tot op de dag van vandaag is er geen enkel perspectief op verbetering op de korte termijn. Er is vaak een totaal gebrek aan rust en privacy, (schone) sanitaire voorzieningen, fatsoenlijke maaltijden. Zelfs een bed om in te slapen is niet langer vanzelfsprekend.

In ons pleidooi wezen we ook op de extreme omstandigheden waaronder medewerkers in de asielketen, in het bijzonder bij het COA, hun werk moeten doen. Deze rechtszaak voeren wij in de tweede plaats ook voor hen. Zij moeten in staat worden gesteld om hun taak goed uit te voeren: snel beslissen op asielverzoeken en het bieden van menswaardige opvang.

Gecreëerde opvangcrisis

Dit is niet de eerste opvangcrisis waarin de opvangomstandigheden door een ondergrens zakken. Maar in tegenstelling tot de opvangcrisis in 2015 is er ditmaal geen sprake van een uitzonderlijk hoog aantal asielverzoeken. Dit erkende de staat vandaag ook tijdens de zitting. Politieke keuzes om te bezuinigen op de IND en asielzoekerscentra te sluiten hebben geleid tot de crisis van vandaag. Dit concluderen ook de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en de Raad voor het Openbaar bestuur. Deze crisis kwam bovendien niet uit de lucht vallen: hier is al jaren voor gewaarschuwd. 

Deze crisis is niet onoplosbaar. Net als de staatssecretaris wees de staat vandaag in haar verdediging op de onwil van een deel van de gemeenten om mee te werken aan nieuwe opvanglocaties. Wij vinden dat de staatssecretaris zich daar niet langer achter kan verschuilen: met een spoedwet of een beroep op het staatsnoodrecht kan hij gemeenten verantwoordelijk maken voor de opvang, net zoals bij de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne is gebeurd. Ook kan hij panden van de Rijksoverheid gebruiken als opvanglocatie, zoals leegstaande kazernes en kantoorpanden.

• Uiterlijk 6 oktober verwacht de rechter een uitspraak te doen. 
• In deze publicatie leggen we uit waar het kort geding om draait