Jemen: een kapot land

Een rijk land?

Olie en gas, een zee vol vis en een strategische ligging: Jemen is een rijk land. Althans, dat zou je zeggen. 'De president en de regering hebben veel geld', vertelt Saeed Al-Gariri. Hij komt uit Hadramaut in Zuid-Jemen en was daar tot 2014 hoogleraar literatuur. 'Maar de mensen in het land hebben niets. Ze lijden honger. Saudi-Arabië en de VN geven voedselhulp, maar het is niet genoeg. Mensen hebben geen geld en geen werk, er heersen ziektes zoals tyfus, malaria en cholera – en daar is corona bovenop gekomen. De ziekenhuizen hebben nauwelijks medicijnen.'

Op de zwarte lijst

Saeed staat nog dagelijks in contact met de mensen in Jemen. Zelf ontvluchtte hij het land in 2014 omdat hij als een van de leiders van de politieke verzetsbeweging STC (toen: Al Hirak) op de zwarte lijst van de regering terecht was gekomen. Met weemoed denkt Saeed terug aan het land van zijn jonge jaren. Toen hij in 1962 werd geboren, maakte het deel uit van Zuid-Arabië, een gebied van vier staten dat onder Brits protectiaat stond.

Verenigde landen

'In 1967 werden we onafhankelijk. Ons land ging Zuid-Jemen heten. Onze regering was communistisch georiënteerd. Vrouwen, kinderen en werknemers werden beschermd. Iedereen had recht op onderwijs en zorg. Toen ik klaar was met studeren, had ik meteen werk en dat gold voor iedereen.' Naast Zuid-Jemen had je ook Noord- Jemen, en in 1990 besloten de landen zich te verenigen. 'We waren broeders, wilden samen sterker staan in de wereld. Maar het werkte niet', vertelt Saeed.

Langdurig conflict

De rijkdommen van Jemen lagen in het Zuiden, terwijl in het Noorden veel meer mensen woonden. Het cultuurverschil was groot en de sjiitische tradities uit het Noorden botsten met die van de soennieten in het Zuiden. De regering toonde zich corrupt en maakte zich schuldig aan vriendjespolitiek. Vanaf 1994 ontstond een langdurig conflict waarbij sjiitische rebellen in het Noorden en militante groepen in het Zuiden om de macht streden.

Verschillende strijdgroepen

Steeds meer partijen mengden zich in het conflict, elk met hun eigen belangen. Saudi-Arabië bewapent met steun van westerse landen soennitische groepen, voert luchtaanvallen uit en herbergt president Hadi in ballingschap. Zo probeert men de eigen invloed in de regio veilig te stellen. In het oosten van Jemen roeren Al-Qaida en IS zich met het doel een islamitisch rijk te stichten. De Verenigde Staten voeren een war on terror, maar jagen mensen angst aan met droneaanvallen die ook burgers raken. En in het Zuiden raken de verschillende strijdgroepen geregeld ook onderling in conflict.

Gemangelde bevolking

Saeed maakte in Jemen deel uit van een beweging die de zuidelijke leiders wilde verenigen om een vrij en onafhankelijk Zuid- Jemen te realiseren. Sinds zijn vlucht naar Nederland werkt Saeed vanuit hier verder aan zijn doel. Zijn hart bloedt voor zijn land, waar de bevolking volstrekt gemangeld wordt tussen de strijdende partijen. Bijna alle Jemenieten hebben humanitaire ondersteuning nodig. Achttien tot twintig miljoen mensen zijn 'voedselonzeker', van wie veertien miljoen ernstig. Meer dan de helft van de bevolking heeft geen schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen en adequate gezondheidszorg. De VN, die tevergeefs proberen vrede te stichten, spraken in 2019 van de grootste humanitaire ramp ter wereld. De strijdende partijen maken het hulporganisaties heel moeilijk om de mensen te bereiken door blokkades, extra belastingen, corruptie en afpersing.

Vrouwen en kinderen

Ondertussen zijn miljoenen mensen in Jemen ontheemd. Die groep bestaat voor driekwart uit vrouwen en kinderen. Veel vrouwen hebben hun man verloren in het conflict, wat ze extra kwetsbaar maakt voor geweld. Als overlevingsstrategie wordt twee derde van de meisjes voor hun achttiende uitgehuwelijkt. Kinderen worden slachtoffer van honger, geweld, besmettelijke ziektes en kinderarbeid. De strijdende groepen zetten hen in als koerier, bewaker en zelfs om te vechten. Een kwart van de kinderen gaat niet naar school.

Ondanks de verschrikkelijke toestand komen er weinig mensen uit Jemen naar Europa. Deels komt dat doordat het vliegveld dicht is voor burgers. 'Bovendien krijg je geen visum', zegt Saaed 'en over zee is Europa niet makkelijk te bereiken.’ Voor mensen in Jemen is Europa dus heel ver weg, en andersom ook. Saeed mist zijn land, elke dag. 'Maar ik zal pas terug kunnen als er onafhankelijkheid is.'