Standpunt | Inkomen
VluchtelingenWerk vindt dat vluchtelingen een goede financiële start moeten kunnen maken in de gemeente, ongeacht hun woonplaats. Deze start zou altijd aan minimale voorwaarden moeten voldoen. Ook vinden we dat de overheid bij de inkomensondersteuning van vluchtelingen meer rekening moet houden met hun bijzondere omstandigheden.
Wat is de situatie?
De meeste statushouders in Nederland kunnen na huisvesting niet direct aan het werk, terwijl ze dat wel zouden willen. Kennis van de Nederlandse taal is een vereiste voor veel banen, maar de inburgering (met Nederlandse les) begint pas na de huisvesting. Het inburgeringstraject is daarnaast ook moeilijk te combineren met een fulltime baan.
Andere uitgangspositie
Zolang ze nog niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien hebben statushouders, net als andere burgers, recht op een bijstandsuitkering. Hun uitgangspositie bij huisvesting in de gemeente is echter anders dan die van andere bijstandsgerechtigden. Zo moeten ze binnen korte tijd veel zaken regelen, zoals toeslagen, verzekeringen en een inboedel. Zij krijgen daarbij te maken met veel nieuwe instanties en regels, en een inkomensstelsel dat voor veel Nederlanders al complex is.
Financiële problemen
Statushouders moeten veel extra kosten maken, zoals vertaalkosten en reiskosten naar inburgeringslessen. Bovendien hebben ze geen financiële buffer of sociaal netwerk. Vaak loopt de overgang van opvang naar gemeente ook niet goed, waardoor statushouders te maken krijgen met een financieel gat.
Nieuwe statushouders hebben vaak het laagste inkomen van alle huishoudens in Nederland, zo blijkt uit onderzoek. Het ontbreken van een goede financiële start veroorzaakt naast schulden ook stress en belemmert mensen bij het kunnen meedoen aan de samenleving.
Lees ook ons rapport 'Vliegen of vallen?' over het belang van een goede financiële start.
De rol van gemeenten
Gemeenten mogen zelf bepalen hoe ze de Participatiewet uitvoeren, wat leidt tot ongelijkheid in de inkomensondersteuning van mensen. Voor statushouders sluit het algemene beleid vaak niet aan op hun situatie, waardoor achteraf vaak reparaties nodig zijn in de vorm van aanpassingen of uitzonderingen.
Wat vindt VluchtelingenWerk?
VluchtelingenWerk vindt dat in de (uitvoering van de) Participatiewet rekening moet worden gehouden met de specifieke situatie van statushouders. Het doel moet een goede financiële start zijn, met volop kansen om mee te doen in de samenleving.
Wij pleiten voor collectief maatwerk wat betreft de financiële start van statushouders. Zij verkeren na de eerste huisvesting in gemeenten allemaal in dezelfde uitdagende omstandigheden. Individueel maatwerk schiet daarom vaak tekort voor deze groep.
Bij inkomensondersteuning moet de nadruk liggen op vertrouwen en begrip, niet op wantrouwen. Statushouders willen niets liever dan meedoen in onze samenleving en een bijdrage leveren.