Gabriël steunt lhbtiq+ vluchtelingen

Verhaal, 29 juli 2019
Leestijd, 5 min.
De Iraakse Ftoen en Nederlandse Gabriel werden allebei geboren in een lichaam dat hun niet paste. Als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk helpt Gabriel lhbtiq+ vluchtelingen zoals Ftoen hun weg te vinden in Nederland. Gabriel: ‘Ik heb vroeger veel steun gehad aan mensen die transgender zijn, mensen in wie ik mij herkende. Misschien, hoop ik, kan ik iemand zijn bij wie een ander zich veilig voelt.'
placeholder

 

 

Ontluikende identiteit

'Opgroeiend in Nederland, had ik al een enorme worsteling achter de rug. Dat dacht ik tenminste, maar toen ik de verhalen hoorde van transgenders met een vluchtelingachtergrond bleek het nog veel erger te kunnen. In Nederland had ik ouders die mij steunden, een medische wereld die achter mij stond en de wet die meewerkte. Maar de vluchtelingen die ik sprak, moesten een leven lang hun identiteit verhullen.'

Gabriël Bos werd geboren in een meisjeslichaam, maar identificeert zichzelf als man. Ftoen groeide op in Irak, als vrouw in het lijf van een man. In een land waar zelfs geen naam bestond voor wat ze al jaren heimelijk voelde. Ftoen: 'Het woord "transgender" bestaat niet in Irak. Alleen het woord "gay", hoewel daar meestal allerlei scheldwoorden voor worden gebruikt. Ik kon nooit precies duiden hoe ik me voelde. Pas na mijn vlucht ontmoette ik andere transgenders en kwam de herkenning.'

Onder de indruk van zijn ontmoetingen met transvluchtelingen, door zijn werk als redacteur bij het magazine Trans, klopte Gabriël niet lang daarna aan bij het kantoor van VluchtelingenWerk in Zaandam. 'Ik heb vroeger veel steun gehad aan mensen die transgender zijn,' vertelt hij. 'Mensen in wie ik mij herkende. Misschien, zo hoopte ik, kan ik iemand zijn bij wie een ander zich veilig voelt.' In zijn werk als maatschappelijk begeleider ligt zijn kracht op het gebied van psychosociale en seksegerelateerde kwesties. Daarom begeleidt hij in Zaandam alleen lhbtqi+ vluchtelingen, waar gemiddeld meer uitgenodigde vluchtelingen wonen met deze achtergrond.

placeholder

In Nederland had ik ouders die mij steunden, een medische wereld die achter mij stond en de wet die meewerkte. Maar de vluchtelingen die ik spreek moesten een leven lang hun identiteit verhullen

Gabriel

Geroddel en geschimp

Ook Ftoen kwam anderhalf jaar geleden op uitnodiging van de overheid naar Nederland. Het leven had haar tot dat moment niet gespaard. ‘Omdat ik op mannen val, wilden mijn vader en broers mij vermoorden. Met hulp van mijn moeder vluchtte ik uit Irak naar Libanon, waar ik samen met mijn toenmalige partner een nieuw leven probeerde op te bouwen. Maar ook daar konden we niet veilig over straat en was het leven hels. Nederland bleek onze redding, maar ik was doodmoe toen we hier aankwamen. Moe van het vechten en nog steeds erg bang.'

Zo gewend aan uitsluiting en geweld was Ftoen niet overtuigd dat het leven in Nederland anders zou zijn. Helaas bleek die angst niet volledig ongegrond. De buurt waar Ftoen een woning kreeg, was minder gastvrij dan gehoopt. 'Op straat werd Ftoen beschimpt, en als ze haar buren groette werd er niets teruggezegd,' vertelt Gabriël. 'Ook in haar inburgeringsklas werd ze door medecursisten genegeerd en hoorde ze achter haar rug het gelach en geroddel. Ik wil dat Ftoen zich in Nederland veilig voelt en heb de situatie aangekaart op school. De klas werd erop gewezen dat iedereen welkom is en discriminatie verboden, maar helaas gingen de pesterijen door.'

In het gemoedelijke huiskamercafé Bind in Zaandam vertellen Ftoen en Gabriël hun aangrijpende verhalen. De plek is belangrijk voor Ftoen, die hier een paar dagen in de week als vrijwilliger achter de bar werkt. Hier voelt ze zich veilig en is ze nog nooit uitgelachen. Ftoen: 'Het contact met mijn familie is verbroken. Ik heb alleen mijn moeder nog, en Gabriël, die altijd voor me klaarstaat. Gabriël zorgde ervoor dat ik een goede psycholoog vond, toen ik nachtmerries kreeg over mijn verleden. Hij hielp me bij het vinden van een fijne inburgeringsschool, en vond voor mij ook een kamer in een andere buurt. Ook meldde Gabriël mij aan bij de genderafdeling van het ziekenhuis en introduceerde me bij stichting TransAmsterdam, waar ik een goede vriendin heb leren kennen: Celine uit Jordanië. Zij heeft hetzelfde meegemaakt als ik.'

Gabriel staat altijd voor me klaar. Zo zorgde hij ervoor dat ik een goede psycholoog vond, toen ik nachtmerries kreeg over mijn verleden

Ftoen

Afgeveegde lippenstift

Gabriël: 'In die eerste weken in Nederland durfde Ftoen niet naar buiten. Nu pakt ze steeds meer haar ruimte, ook in haar vrouwelijkheid. Ze koopt lippenstift, lakt haar nagels. Ze slaat haar eigen weg in en wordt minder afhankelijk van mij. Die ontwikkeling is prachtig om te zien. Ik bewonder Ftoen enorm. Ze luistert naar haar eigen ritme en bewaakt haar grenzen goed. Ik heb cliënten die in transitie zijn [de weg om fysiek van geslacht te veranderen, red.], maar Ftoen geeft aan die keuze nu nog niet te willen maken. Eerst wil Ftoen haar identiteit aan haar moeder vertellen, die ontzettend belangrijk voor haar is.'

Ftoen: 'Mijn moeder weet niet beter dan dat ik homo ben. Als ik haar videobel, veeg ik eerst mijn lippenstift af en zorg ik ervoor dat mijn nagels niet te zien zijn. Deze zomer ga ik naar Turkije, waar ik haar – na vier jaar – eindelijk weer zal zien. Daar zal ik haar vertellen dat ik me al jaren vrouw voel. Ik ben erg bang dat ze het niet zal begrijpen en me afwijst, maar het moet. Ik wil geen geheimen voor haar hebben. Ook kan ik fysiek niet veranderen zolang zij het nog niet weet.'

Het vertellen van hun persoonlijke verhaal is voor zowel Ftoen als Gabriël een grote stap. Hoewel Gabriël naar zijn cliënten open is over zijn transachtergrond, is dat in zijn persoonlijke leven vaak anders. ‘Ik heb vrienden die van niets weten,' vertelt hij. ‘Het verleden blijft beladen, hoewel mijn transitie al jaren achter me ligt. Het is bovendien mijn intrinsieke wens als man te worden gezien. Toch vind ik het belangrijk om dit verhaal te vertellen. Instanties lopen achter in het bewustzijn over genderidentiteit. Zo lopen vluchtelingen vaak nog jarenlang rond met een identiteitspas die allang niet meer matcht met wie ze zijn.'

Ftoen en Gabriël zitten inmiddels in de afrondende fase van de maatschappelijke begeleiding. Toch zullen ze elkaar blijven zien, weten ze allebei. Gabriël: 'Om Ftoens persoonlijke groei te zien, en dat ik daar een klein steentje aan mocht bijdragen, was een erg ontroerende periode om mee te maken.'

Steun vluchtelingen zoals Ftoen

Iedere vluchteling zoals Ftoen heeft een eigen verhaal. Met jouw steun geven we vluchtelingen de begeleiding die ze nodig hebben om hun toekomst in Nederland op te bouwen. Help daarom nu mee met een gift.