Zes jaar gescheiden: de gezinshereniging van Jima

Het is zes jaar geleden als Jima voor het eerst het kantoor van VluchtelingenWerk binnenstapt: ze wil zo snel mogelijk gezinshereniging aanvragen voor haar dochter Siham. ‘Voordat ik vluchtte liet ik mijn dochter achter bij mijn moeder’, vertelt Jima. ‘Ik wilde haar niet meenemen, omdat ik wist hoe gevaarlijk het zou worden. Mijn man, de vader van Siham, verdronk tijdens zijn oversteek naar Europa.’

Mieke kan zich die ontmoeting op kantoor nog goed herinneren. ‘Er was geen enkel document waaruit bleek dat Jima en Siham familie waren. De enige manier om hun gezinsband aan te tonen was via een DNA-test, maar daarvoor moest Siham naar een Nederlandse ambassade in een buurland reizen. Dat was onmogelijk en te gevaarlijk voor een klein meisje alleen.’ Tegen beter weten stuurt Mieke toch een gezinsherenigingsaanvraag naar de IND, maar daarop kwam het verwachte antwoord: afgewezen door gebrek aan bewijs.

Opgebroken verdriet

Er gaan vijf lange jaren voorbij, maar als Jima weer op de stoep staat bij VluchtelingenWerk weet Mieke meteen wie ze voor zich heeft. Mieke: ‘En ik wist ook dat het weer heel lastig zou gaan worden. De advocaat die we benaderden was heel duidelijk: pas als het meisje de Nederlandse ambassade in Soedan weet te bereiken, kunnen we iets voor dit gezin doen.’

Siham en haar oma besluiten de reis te wagen. Ondertussen brak het jarenlange gemis Jima op. ‘Ze ademde verdriet’, zegt Mieke over die periode. Hoewel er niets anders op zat dan wachten, kwam Jima bijna elke donderdag naar kantoor. ‘Ik wilde dan gewoon eventjes bij Mieke zitten’, vertelt Jima. ‘Zij voelde mijn verdriet.’

Siham komt aan in de Soedanese hoofdstad Khartoem, waar een nieuwe periode van wachten aanbreekt. Samen met haar oma verblijft ze zeven maanden in het voor hen onbekende land. Maar dan komt er, na alle tegenslag, eindelijk goed bericht. De DNA-test bevestigt wat iedereen al wist: Jima en Siham zijn moeder en dochter en mogen herenigen.

‘Ik boekte meteen een vlucht naar Nederland’, vertelt Jima. ‘Maar in de nacht dat Siham zou komen, kregen we een telefoontje: ze was uit het vliegtuig geplukt, er ontbrak een stempel in haar paspoort.’ Mieke vult aan: ‘Zie je het voor je? Zo’n klein friemeltje, te bang om te praten, tussen mannen in uniform van de vreemdelingenpolitie? Mijn hart brak. Als vrijwilliger kun je er niets aan doen, maar toch voel je je schuldig.’

Behulpzame reisorganisatie

Jima: ‘Ik was zó boos.’ Ze kijkt naar Mieke. ‘Sorry’, zegt ze alsnog daarover. Mieke wil er niets van horen. ‘Je was verdrietig en wanhopig maar nooit boos’, zegt ze. ‘Het is een van de dingen die ik zo bewonder aan jou. Je bleef altijd vriendelijk.’

Zelf heeft Mieke zich wél behoorlijk kwaad gemaakt. ‘Toen Siham het vliegtuig was uit gezet, belde ik gefrustreerd de reisorganisatie op. Toevallig nam de directeur zelf op. “Ik heb ook kinderen en dit verhaal raakt me”, zei hij. “Ik ga er alles aan doen om dit meisje naar Nederland te krijgen.” Hij bood ons zelfs een gratis nieuw vliegticket aan.’

Maar de nachtmerrie herhaalt zich. Bij een tweede poging wordt Siham wéér geweigerd op het vliegveld, dit keer wordt haar leeftijd niet geloofd. Mieke: ‘Toen ik die ochtend aan Jima’s huidige man vroeg hoe het met haar ging, stelde hij een wedervraag: “Kan iemand tweemaal sterven?”'

Gelukkig houdt de directeur van de reisorganisatie woord en beweegt hij hemel en aarde om het meisje alsnog naar Nederland te krijgen. Opnieuw schenkt hij een vliegticket. ‘Midden in de nacht hield hij ons op de hoogte met berichtjes’, vertelt Jima. “Siham is bij de gate, ze is nu door de gate, het vliegtuig is vertrokken.' Mieke lacht: ‘En uren later kreeg ik het állermooiste bericht toegestuurd: een filmpje van Jima die Siham op Schiphol in de armen sloot. Daar heb ik om gehuild, dat mag je best weten.’

Nu Siham veilig in Nederland is, zit de begeleiding van Mieke er eigenlijk op. ‘Maar ik kan Jima en Siham niet helemaal loslaten’, vertelt ze. ‘Dan maar niet professioneel.’ Ze vist uit haar tas een kobaltblauwe sjaal vol schitterende pailletten. ‘Die is voor jou’, zegt ze tegen een stralende Siham. ‘Die past denk ik heel mooi bij je donkere ogen.’