Woelige jaren, maar schipper Ahmad is weer terug op zee

In doodsangst op de boot

'De boot lag op ramkoers en zou gaan kapseizen, zoveel was duidelijk. "Laat mij toch het stuur overnemen!" riep ik luid. "Ik ben een kapitein!" Ze hielden me onder schot, maar stonden toe dat ik de leiding nam. Toen ik de boot onder controle had, vervolgden we onze weg naar de Italiaanse kust.' Maatschappelijk begeleider Juul luistert stil en aandachtig als Ahmad vertelt over zijn dramatische vlucht uit Libië. 'Dit verhaal had ik nog niet eerder gehoord', zegt ze zacht.

En hij had de boot nog wel gecontroleerd, voordat hij zijn geld gaf aan de smokkelaars. Daar had hij op gestaan. Ahmad had de motor bekeken, de zwemvesten geteld. Maar op de avond van vertrek stapten er geen zestig mensen aan boord, zoals hem was verzekerd, maar tweehonderd.

Kale bedoening

Ahmad: 'Onderdeks, bovendeks: alles was bepakt en bezakt met mensen. "Dit is onmogelijk!" zei ik, maar mijn gezin en ik mochten niet meer van de boot af. Ik ben in mijn leven nog nooit zo bang geweest als die verschrikkelijke nacht.' Vijf jaar later zit Ahmad aan de eettafel van vrijwilliger Juul, in haar knusse huisje in Den Burg op Texel. Ahmad, zijn vrouw Nadin en hun vier kinderen wonen een paar straten verderop. Hij was haar eerste cliënt, vertelt Juul, en ze voelde direct een klik. 'De eerste keer dat ik Ahmad ontmoette, gingen we samen hun nieuwe huis bekijken. Het was december, koud en guur. Ook in het huis. Ze hadden nog geen bedden, er lag nog geen vloerbedekking. Dit kan zo niet, dacht ik, en ging naar huis om dekbedden te halen.'

Ongerust gevoel

'Ik wil naar de zee', had Ahmad een paar weken daarvoor geantwoord, toen ze hem in het asielzoekerscentrum vroegen of hij een voorkeur had voor een woonplaats. 'Daar gedij ik het beste. Daar vind ik werk.' Niet verwonderlijk, want Ahmad groeide op in de grote Syrische havenstad Latakia en werkte al jaren als chief officer op de grote schepen van de zeevaart. Ahmad: 'Ik vond Texel direct mooi, maar kreeg al snel een ongerust gevoel toen ik naar de havens keek. Het enige dat ik zag waren vissersboten, waar waren de zeeschepen? Mijn plan was om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.' Maar de realiteit bleek anders. Juul: 'Ahmads inburgering verliep moeizaam, hij had moeite met het leren van de taal. Nadin en Ahmad kregen ook maar twee halve dagen per week les, veel te weinig. In die tijd maakte ik me weleens zorgen. Als de kinderen naar school waren en ik op bezoek kwam, zag ik de verveling. Hier was een man die de hele wereld had overgevaren, soms wel zes maanden van huis was. En nu had hij helemaal niets omhanden.'

Juul zorgde ervoor dat Ahmad aan de slag kon als vrijwilliger op een toeristenboot, maar echt doorpakken konden ze pas na de afronding van zijn inburgering. Juul: 'Ik zie ons nog zitten, hier aan deze tafel. Ik had wel vijftig scheepvaartbedrijven op mijn lijstje staan. We belden ze allemaal af, op zoek naar een opleidings- of stageplek.’ Ahmads diploma’s waren niet geldig in Nederland. Hij wist dat hij weer onderaan zou moeten beginnen. Maar na het zoveelste vergeefse telefoontje gaf Ahmad de moed op. "'Ik ga maar eens naar huis, Juul", zei ik tegen haar. "Dit gaat niet lukken zo." Maar Juul wilde er nog één proberen, en toen was het raak', vertelt Ahmad met een grijns.

Maanden later is Ahmad geslaagd voor zijn examens en werkt hij als lichtmatroos op de binnenvaart. Twee weken op, twee weken af, opstaplaats Rotterdam. 'Nee, geen zee', lacht hij, 'maar ik ben gelukkig wél weer op het water.' En de binnenvaart heeft zo zijn voordelen. 'Er is internet aan boord, dus ik kan contact houden met mijn gezin. En ik hoef mijn kinderen gelukkig niet meer zo lang te missen.'

Lichtjes in zijn ogen

Het viel niet altijd mee, het leren van specifieke vaktermen als 'laden en lossen', 'waterdicht' en 'spring- en doodtij'. Maar het hielp dat de kapitein aan boord in hem geloofde. Net als Juul, die een onlosmakelijk deel van zijn leven is geworden. Een oma voor zijn kinderen en als een moeder voor hem. Juul is trots. 'Ondanks alle tegenslagen heeft Ahmad zijn hoofd weer boven water gekregen. Het is niet makkelijk geweest, dat is het nog steeds niet. Ahmad werkt hard, is weken van huis maar verdient net zoveel als toen hij nog geen werk had. Maar hij wil vooruit: zijn volgende stap is het halen van het stuurmansdiploma. Hij voelt zich weer van betekenis en dat heeft ieder mens nodig. De lichtjes in zijn ogen zijn terug.'