Is ons asielbeleid nog wel houdbaar?

Als het gaat over 'migratie', denken veel mensen meteen aan vluchtelingen. Dat is opmerkelijk, want lang niet alle migranten zijn vluchtelingen. Slechts 11% van alle migranten komt als vluchteling naar Nederland. De meeste mensen komen hier voor werk, studie of voor de liefde. Laten we 2022 eens onder de loep nemen: 

• In 2022 kwamen er ruim 400.000 migranten naar Nederland (403.108, om precies te zijn). De grootste groep migranten, waren de Oekraïners (108.000).  Dat was natuurlijk uitzonderlijk: zoiets gebeurt niet ieder jaar. De mensen uit Oekraïne kregen (en krijgen nog steeds) een aparte status. Hun verblijfsvergunning is tijdelijk.
• De tweede grootste groep migranten, waren de remigranten (44.000). Dat zijn Nederlanders die  terugkeren vanuit het buitenland. 
• Verder kwamen er 39.000 arbeidsmigranten en 29.000 kennismigranten (expats) naar Nederland. Ook verwelkomden we 42.000 internationale studenten en 8000 mensen die hier voor de liefde naartoe kwamen. 
• Het aantal asielzoekers stond in 2022 op 48.000. Dat is inclusief 11.000 nareizigers.
• En dan is er nog een groep 'overig'. Dat zijn mensen die voor een culturele uitwisseling of een medische behandeling naar Nederland komen, bijvoorbeeld. 

(Bron: CBS en UNHCR)

Dat onderzocht de Adviesraad Migratie in opdracht van het kabinet. De Adviesraad concludeerde dat, van alle migrantengroepen, het aantal vluchtelingen het minst te beïnvloeden is. Vluchtelingen kunnen niet terug naar hun thuisland omdat het daar niet veilig is, en Nederland kan hen niet zomaar wegsturen zonder een veilige plek aan te bieden om naartoe te gaan.

Er zijn internationale afspraken die het juridisch onmogelijk maken om vluchtelingen zomaar weg te sturen. Lees onder de afbeelding hoe dat zit.

Asielzoekers die in Ter Apel buiten moesten slapen, grootschalige noodopvang, lange procedures - het nieuws laat regelmatig zien dat Nederland moeite heeft met het huidige aantal asielzoekers. 

De grootste problemen bij de opvang en procedure komen neer op dezelfde fout: Nederland is structureel niet voorbereid op de schommelingen in het aantal vluchtelingen. Experts waarschuwen hier al jaren voor en toch is dit niet opgelost.

Het aantal vluchtelingen kent altijd pieken en dalen, afhankelijk van oorlogen en vervolging. En dat kunnen we niet goed voorspellen. Toch kun je je hierop voorbereiden. Nu wordt er steeds bezuinigd zodra het aantal daalt: minder personeel voor de beoordeling van asielaanvragen en sluiting van opvanglocaties. Wanneer de aantallen weer stijgen, zijn we te laat met opschalen. Er ontstaat een acuut tekort aan opvangplekken, wachttijden bij de asielprocedure lopen op, en er ontstaat een gevoel van overmacht dat niet terecht is.

Nederland is geen wereldleider in vluchtelingenopvang als we kijken naar de cijfers. Integendeel. We vangen per 1.000 inwoners minder vluchtelingen op dan landen als Libanon, Duitsland, Turkije en Iran. In vergelijking met andere Europese landen krijgen we al jaren een gemiddeld aantal asielverzoeken.

Maar het gaat niet alleen om aantallen. Onze rol in het bieden van een veilig onderkomen aan vluchtelingen die hier aankomen is essentieel voor de opvang van tientallen miljoenen vluchtelingen in andere landen. Het merendeel van de vluchtelingen blijft namelijk dichtbij huis, in de hoop snel terug te kunnen keren. Deze naburige landen nemen vaak veel verantwoordelijkheid op zich, maar er zijn grenzen aan hun capaciteit. Als deze landen het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan, kunnen ze hun grenzen sluiten.

Nederland draagt bij door een klein percentage (0,7%) van de wereldwijde vluchtelingen op te nemen, wat helpt om een wereldwijd evenwicht en vertrouwen in de verdeling van verantwoordelijkheden te behouden.

5. Wat voor land willen wij zijn?

Vluchtelingen maken maar een klein deel uit van alle mensen die naar Nederland komen, maar hun aanwezigheid legt extra druk op zaken zoals de woningmarkt en de sociale voorzieningen. Dat dit invloed heeft op het draagvlak is best begrijpelijk, zeker bij een groep Nederlanders die hier het hardst door worden geraakt. 

De discussie over hoeveel vluchtelingen we opnemen, gaat vaak niet over wat de gevolgen zijn van strenge maatregelen. Moeten we afspraken maken met landen die migranten aan hun lot overlaten in de woestijn? Is het acceptabel dat als wij stoppen met opvang, andere landen dat voorbeeld volgen? Hoe belangrijk vinden we onze rechtsstaat en de internationale rechtsorde? 

Dit zijn vragen die iedereen voor zichzelf moet beantwoorden. Politici hebben wel de taak om eerlijk en volledig te zijn over de gevolgen van beleid dat vluchtelingen weert.